بخش ششم) فرصتی برای بازنگری در نقش اجتماعی وقف / آیا اوقاف صدای آسیب‌دیدگان اجتماعی در کهگیلویه و بویراحمد را می‌شنود؟

کبنا ؛در حالی که رهبر انقلاب بر اهمیت وقف به عنوان یک ظرفیت عظیم اجتماعی و اقتصادی تأکید کرده‌اند، به نظر می‌رسد عملکرد اداره اوقاف کهگیلویه و بویراحمد در مواردی به روزمرگی دچار شده و از بازیگری فعالانه در کاهش و کنترل آسیب‌های اجتماعی غافل مانده است.
به گزارش کبنا، وقف، نهادی است که قرن‌ها در بطن فرهنگ اسلامی و ایرانی ریشه دارد و به عنوان یک ظرفیت بی‌بدیل اجتماعی و اقتصادی، می‌تواند بازیگر کلیدی در کاهش آسیب‌ها و بحران‌های اجتماعیِ امروز باشد. وقف به معنای واقعی کلمه، یک سرمایه اجتماعی است که می‌تواند ریشه‌کن‌کننده بسیاری از ناهنجاری‌ها و مشکلات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی باشد؛ اما به شرط آنکه از اسارت سنت‌های بی‌تحرک رها شود و در بستر واقعیت‌های امروز جامعه بازتعریف و بازسازی گردد.
سازمان اوقاف و امور خیریه در سطح ملی و استانی، از جمله در کهگیلویه و بویراحمد، می‌تواند نقش مهمی در کاهش آسیب‌های اجتماعی ایفا ‌کند. این سازمان به طرق مختلفی می‌تواند در کاهش آسیب‌های اجتماعی نقش داشته باشد.
یک) اجرای نیات واقفان در حوزه‌های اجتماعی؛ سازمان اوقاف با احیای موقوفات و اجرای نیات واقفان، به رفع مشکلات نیازمندان و کمک به آن‌ها در جهت تأمین معاش می‌پردازد. این اقدامات می‌تواند در حوزه کاهش آسیب‌های اجتماعی مؤثر باشد.
دو) ترویج فرهنگ وقف برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی؛ یکی از وظایف اصلی سازمان اوقاف، ترویج و تبلیغ فرهنگ وقف در جامعه برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است. ترویج فرهنگ وقف سبب کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌شود.
سه) راه‌اندازی مراکز افق در بقاع متبرکه؛ سازمان اوقاف با راه‌اندازی مراکز افق (فعالیت اجتماعی، فرهنگی و قرآنی) در بقاع متبرکه، به کاهش آسیب‌های اجتماعی و تقویت بُعد اجتماعی می‌پردازد.
چهار) ارائه خدمات اجتماعی متنوع؛ سازمان اوقاف با اجرای طرح‌هایی مانند «دست‌های مهربانی» برای کمک به ایتام و محرومان، «پیوند آسمانی» برای ازدواج جوانان، و «مهر تندرستی» برای خدمات درمانی، به کاهش آسیب‌های اجتماعی کمک می‌کند.
پنج) هدایت واقفان به سمت نیازهای روز جامعه؛ سازمان اوقاف با هدایت واقفان به سمت نیازهای روز جامعه، مانند تأمین مسکن، آب‌رسانی، جاده‌سازی، ساخت بیمارستان و مراکز درمانی، مدرسه و مسجد، به کاهش آسیب‌های اجتماعی کمک می‌کند.
اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان کهگیلویه و بویراحمد در سال‌های اخیر اقداماتی در جهت توسعه فرهنگی و اجتماعی انجام داده است، اما در عین حال با چالش‌ها و انتقاداتی نیز مواجه بوده است. این اداره‌کل در سال ۱۴۰۰، با همکاری اداره‌کل ثبت اسناد و املاک استان، رتبه برتر در زمینه صدور اسناد مالکیت موقوفات، بقاع متبرکه و مساجد را کسب کرد. این اقدام نشان‌دهنده اهتمام به حفظ و تثبیت مالکیت موقوفات است. همچنین در دی ۱۴۰۲، تفاهم‌نامه‌ای میان اداره‌کل اوقاف استان و حوزه علمیه خواهران به امضاء رسید. این تفاهم‌نامه با هدف ترویج فرهنگ وقف، حمایت از پژوهش‌های مرتبط با وقف و قرآن، و همکاری در زمینه‌های تبلیغی و فرهنگی منعقد شد. اقدامات مثبت دیگری در این اداره‌کل صورت گرفته که ما تنها به عنوان نمونه به دو مورد از آن‌ها اشاره کردیم؛ برای اطلاع از این اقدامات کافی است نگاهی به سایت اوقاف انداخت. مسأله ما در این یادداشت، نه این اقدامات، بلکه عملکرد این اداره‌کل در حوزه آسیب‌های اجتماعی است. هدف از این یادداشت نیز تلاش برای کاهش آسیب‌های اجتماعی و همچنین نهادینه‌کردن فرهنگ مطالبه‌گری در کهگیلویه و بویراحمد است. پیش از این در پنج یادداشت به مطالبه‌گری از سایر دستگاه‌های فرهنگی پرداخته‌ایم.
برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که اداره‌کل اوقاف استان درگیر کارهای تکراری و روزمره است و برنامه‌های فرهنگی متناسب با نیازهای جامعه امروز را ارائه نمی‌دهد. این موضوع باعث شده که بسیاری از بقاع متبرکه و اماکن مذهبی نتوانند به عنوان فضاهای فرهنگی و تربیتی مؤثر عمل کنند. مثلاً طرح آرامش بهاری که یکی از طرح‌های پسندیده و مهم در این سازمان است، محدود به ایام خاصی از سال است. این در حالی است که جامعه همه‌روزه به چنین طرح‌هایی نیاز دارد. سازمان اوقاف استان می‌تواند با برگزاری طرح‌های مشابه همچون راه‌اندازی مراکز افق (فعالیت اجتماعی، فرهنگی و قرآنی) در بقاع متبرکه، «دست‌های مهربانی»، «پیوند آسمانی» و «مهر تندرستی» به کاهش آسیب‌های اجتماعی کمک می‌کند. اما آیا واقعاً این سازمان در استان توانسته است این طرح‌ها را در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی، هدفمند سازد؟ متأسفانه به نظر می‌رسد نتوانسته آنطور که باید و شاید از ظرفیت‌های خود بهره ببرد. در حالی که این سازمان در سطح ملی با اجرای طرح‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، گام‌های مؤثری برداشته است، اما عملکرد اداره‌کل اوقاف استان کهگیلویه و بویراحمد هنوز با چالش‌ها و کاستی‌هایی جدی روبروست.
رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها بر اهمیت وقف به عنوان یک ظرفیت عظیم اجتماعی و اقتصادی تأکید کرده‌اند. اما آیا اداره‌کل اوقاف کهگیلویه و بویراحمد به درستی این امانت را پاس داشته است؟ باید از مدیرکل اوقاف کهگیلویه و بویراحمد پرسید چرا از امکانات موجود برای تبدیل اماکن مذهبی به کانون‌های اجتماعی و فرهنگی بهره‌برداری نمی‌شود؟ چرا برنامه‌های فرهنگی با نیازهای واقعی جامعه همخوانی ندارد؟ چرا اداره اوقاف استان نتوانسته به طور مؤثر نقش خود را در پیشگیری و کاهش آسیب‌های اجتماعی ایفا کند؟
همچنین باید از مدیرکل اوقاف پرسید چه برنامه‌ای برای احیای موقوفات به منظور حمایت مستقیم از محرومان و آسیب‌دیدگان اجتماعی وجود دارد؟ چه تدابیری برای فعال‌سازی بقاع متبرکه به عنوان مراکز فرهنگی و اجتماعی پیشگیرانه اندیشیده شده است؟ آیا اداره‌کل اوقاف استان توانسته نقشی فراتر از ثبت و ضبط موقوفات ایفا کند و به صورت فعال در میدان مبارزه با آسیب‌های اجتماعی حاضر باشد؟ آیا وقف در این استان هنوز هم صرفاً یک سنت محافظه‌کارانه و آیینی است یا می‌تواند به یک ابزار تحول‌ساز در حوزه فرهنگ و جامعه تبدیل شود؟
گفتنی است آسیب‌های اجتماعی در استان کهگیلویه و بویراحمد به سرعت در حال تغییر و پیچیده‌تر شدن است و این مسئله مسئولیت نهادهایی مانند سازمان اوقاف را دوچندان می‌کند. در شرایطی که دولت‌ها با محدودیت منابع مواجه‌اند، بهره‌گیری از ظرفیت وقف می‌تواند راهگشای بسیاری از مشکلات باشد.
این گزارش نافی خدمات سازمان اوقاف و امور خیریه کهگیلویه و بویراحمد نیست و صرفاً در راستای اصلاح برخی رویه‌ها و فرایندهای نادرست منتشر شده است. این پایگاه خبری آمادگی درج جوابیه آن سازمان را دارد.
 
بیشتر بخوانید؛
بخش پنجم) سکوت سازمان تبلیغات اسلامی در برابر آسیب‌های اجتماعی کهگیلویه و بویراحمد / چرا نهادی که باید محور فرهنگی مقابله با آسیب‌ها باشد، در میدان عمل غایب است؟ 

بخش چهارم) فرهنگ در حاشیه؛ خشونت و آسیب در متن! / چند پرسش از مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی کهگیلویه و بویراحمد در حوزه کنترل آسیب‌های اجتماعی / آیا ارشاد فقط به اجرای نمایش‌های محدود یا همایش‌های کم‌اثر بسنده کرده است؟ / آماده‌ایم پاسخ‌های این اداره‌کل را منتشر کنیم

بخش سوم) ستادی برای ترویج کدام معروف و نهی کدام منکر؟ / مطالبه‌گری از عملکرد ستاد امر به معروف و نهی از منکر در حوزه آسیب‌های اجتماعی استان / آقای پیشقدم اقدامات گذشته و برنامه‌های آینده‌تان را اعلام کنید

بخش دوم) حوزه‌های علمیه کهگیلویه و بویراحمد در برابر آسیب‌های اجتماعی؛ پاسخگو یا بی‌تفاوت؟ / وقتی بحران‌ها از مدرسه و خانه عبور می‌کنند، نوبت حوزه علمیه است

بخش اول) مدیران نامرتبط و برنامه‌های ناکارآمد؛ نگاهی به ناکامی‌های کنترل آسیب‌های اجتماعی در کهگیلویه و بویراحمد از منظری جامعه‌شناختی / مسئولین استانی چه برنامه‌ای برای مزاحمت‌های خیابانی و شب‌گردی‌های برخی از جوانان دارند؟