تاریخ انتشار
پنجشنبه ۲ مرداد ۱۴۰۴ ساعت ۱۵:۰۷
کد مطلب : ۵۰۲۲۳۱
آرش مصلح، مدیرعامل آب منطقهای استان کهگیلویه و بویراحمد در گفتوگو با کبنانیوز:
واقعیتهایی که درباره سدهای کهگیلویه و بویراحمد نمیدانید! / سد تنگسرخ؛ پروژهای که استان کهگیلویه و بویراحمد را نجات میدهد یا مشکلات جدید میآفریند؟
۲
کبنا ؛بخش دوم - تأمین آب پایدار از سدهایی مانند کوثر، پتروشیمی گچساران را بینیاز از نگرانیهای تأمین آب کرده است؛ اما مناطق مختلف استان همچنان با مشکلات کمبود آب مواجهاند که سدهای در دست ساخت میتوانند چرخ توسعه صنایع و کشاورزی را به گردش درآورند و اشتغال گستردهای فراهم کنند.
به گزارش کبنا نیوز، آرش مصلح، مدیرعامل شرکت آب منطقهای کهگیلویه و بویراحمد در گفتوگویی اختصاصی با کبنا نیوز با اشاره به وضعیت پروژههای سدسازی در استان اظهار داشت: تاکنون بودجه و موافقتنامههای پروژهها به مرحله ابلاغ نرسیدهاند، اما امیدواریم این روند بهزودی طی و نهایی شود.
وی با بیان اینکه چندین سد در استان در حال مطالعه یا اجراست، افزود: این پروژهها نقش مهمی در توسعه پایدار استان ایفا میکنند. بهعنوان نمونه، سد پرشگر بخشهایی از نیازهای شهرستان بویراحمد و منطقه پاتاوه را تأمین خواهد کرد. همچنین، سد سرگچینه و سد شبلیز نیز در دست مطالعه قرار دارند، اگرچه درخصوص این پروژهها اعتراضاتی از سوی برخی مردم محلی مطرح شده که باید با دقت بررسی و به آنها توجه شود.
مصلح با اشاره به اهمیت پروژههای آبی در مناطق مختلف استان گفت: سدهای سادات و عزیزی در لوداب، سرآسیاب و قلات در بهمئی، و سد کابلی در گچساران از طرحهای کلیدی برای توسعه منابع آب استان به شمار میروند. وی ادامه داد: اجرای این سدها میتواند آب شرب، آب مورد نیاز صنایع و کشاورزی را بهصورت پایدار و تضمینشده تأمین کند.
وی با تأکید بر نقش حیاتی سد کوثر در گچساران تصریح کرد: این سد در شرایطی که استان با خشکسالی روبهرو است، با ۷۸ درصد پرشدگی، توانسته نیازهای آبی منطقه را تأمین کند. اگر سد کوثر وجود نداشت، گچساران با تنش شدید آبی مواجه میشد و امکان ادامه فعالیت واحدهایی مانند پتروشیمی، پلیمر گچساران و حتی پروژههایی مانند پتروشیمی سوم فراهم نبود؛ چراکه منابع جایگزینی چون چاهها به دلیل افت سطح آب، پاسخگوی نیازها نبودند.
به گفته مصلح، سد کوثر هماکنون آب شرب دهدشت، چرام، سوق، لنده و حدود ۳۰۰ روستا را تأمین میکند. این سد همچنین منبع تأمین آب برای ۸۵ هزار نفر در بهمئی است. پروژهای که با ۹۲ درصد پیشرفت، توان تأمین آب ۲۴۰ هزار نفر در چهار شهر و همچنین ۱۲۹۰ هکتار در دشتبر، ۵۰۰ هکتار در خیرآباد، ۳۵۰ هکتار در تنگانگشتک، ۷۵۰ هکتار در آبریزی و ۴۰۰۰ هکتار در سایر مناطق را دارد.
وی با ارائه آمار دقیق از تأمین آب بخشهای صنعتی و شهری توسط سد کوثر گفت: سالانه ۱۷ میلیون مترمکعب آب برای پتروشیمی و پلیمر، ۱۱.۳۹ میلیون مترمکعب برای گچساران، ۸.۵ میلیون مترمکعب برای بهمئی و ۳.۵ میلیون مترمکعب برای شرکت نفت و گاز گچساران از این سد برداشت میشود. بدون سد کوثر، رودخانه خیرآباد در بالادست عملاً هیچ جریانی نداشت و تنها میتوانست نیاز آبی حدود ۱۰۰۰ هکتار را تأمین کند.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای کهگیلویه و بویراحمد گفت: مدیریت پایدار منابع آبی از طریق توسعه سدسازی، مهمترین راهبرد برای رفع نیازهای استان است. برای هر شهرستان، برنامهریزی مستقلی انجام شده است؛ از جمله: بویراحمد: سدهای تنگسرخ، سرگچینه و پرشگر، دنا: سدهای شبلیز و پرشکفت، مارگون: سد سقاوه، کهگیلویه، لنده و چرام: سدهای آبریز و سرپری.
وی تأکید کرد: این پروژهها بهعنوان راهحلهای بلندمدت برای تأمین آب پایدار شرب، صنعت و کشاورزی در سراسر استان طراحی و پیگیری شدهاند.
مصلح با اشاره به پروژههای کلیدی شهرستان بهمئی و لوداب اظهار داشت: در شهرستان بهمئی، سدهای ثلاثه، یوسفی و قلات و در بخش لوداب، سدهای سادات و عزیزی از جمله طرحهای راهبردی و حیاتی هستند که پیشتر نیز به آنها اشاره شد.
مصلح با تأکید بر نقش تجربه موفق سد کوثر در مدیریت منابع آبی استان گفت: عملکرد سد کوثر که بیش از ۲۰ سال از بهرهبرداری آن میگذرد، گواه روشنی بر کارآمدی سدسازی است. به گفته او، برخی افراد ممکن است نسبت به ساخت سدها تردید یا نگرانی داشته باشند، اما کافی است به نتایج ملموس سد کوثر نگاه کنیم. هماکنون در گچساران، که بیش از ۳۰۰ هکتار سطح زیر کشت برنج دارد، میزان آب خروجی سد دو برابر میزان ورودی آن است؛ موضوعی که بدون وجود سد کوثر عملاً ممکن نبود، چرا که منابع آبی جایگزین در این منطقه پاسخگوی این نیازها نیستند.
وی افزود: سد کوثر نهتنها از تنش آبی در گچساران جلوگیری کرده، بلکه امکان توسعه و فعالیت واحدهای صنعتی نظیر پتروشیمی، پلیمر و شرکت نفت و گاز را فراهم آورده است. بدون این سد، تأمین آب شرب گچساران و آغاز پروژههایی مانند پتروشیمی سوم ممکن نبود. این تجربه، بهویژه برای مناطقی مانند شهرستان کهگیلویه که بدون سد آبریز عملاً نمیتوان نیازهای آبی آن را مدیریت کرد، اهمیت ویژهای دارد.
مصلح یادآور شد: اگرچه هماکنون سد کوثر آب شرب دهدشت، چرام، سوق، لنده و حدود ۳۰۰ روستا را تأمین میکند، اما پاسخگویی به نیازهای شرب آتی این مناطق، نیازمند بهرهبرداری از پروژههایی مانند سد آبریز خواهد بود.
مدیرعامل آب منطقهای در ادامه درباره دغدغههای زیستمحیطی پیرامون سدسازی گفت: برخی تصور میکنند سدسازی لزوماً به محیطزیست آسیب میزند، اما این دیدگاه همواره صحیح نیست. سدها میتوانند نقش مهمی در توسعه پایدار ایفا کنند. بهطور مثال، پایداری چرخه اقتصادی صنایع بزرگی مانند نفت، گاز و پتروشیمی در گچساران مرهون وجود سد کوثر است.
مصلح با استناد به آمارهای بینالمللی افزود: براساس گزارش کمیسیون بینالمللی سدهای بزرگ (ICOLD)، کشور چین دارای بیش از ۶۴ هزار سد بزرگ است که از این میان، بیش از ۲۴ هزار سد در حال بهرهبرداری بوده و ۷۰ سد با ارتفاع بیش از ۶۰ متر در حال اجرا هستند. این آمار، اهمیت سدسازی در مدیریت منابع آب و مقابله با خشکسالی در سطح جهانی را اثبات میکند.
وی سد درودزن را نیز نمونهای موفق از سدهای ساختهشده در ایران دانست و گفت: از حدود ۲۰۰ سد بزرگ در حال بهرهبرداری در کشور، تنها ۱۳ سد پیش از انقلاب ساخته شدهاند و مابقی پس از انقلاب به بهرهبرداری رسیدهاند. این سدها در نقاطی احداث شدهاند که تمدنها و روستاها در کنار رودخانهها شکل گرفتهاند و زندگی مردم به این منابع وابسته بوده است.
با این حال، مصلح تأکید کرد که خسارتهای احتمالی سدسازی نظیر زیر آب رفتن اراضی کشاورزی یا جابهجایی روستاها، در فرآیند ارزیابی پروژهها بهدقت بررسی میشود. وی ادامه داد: در ایران، دریافت مجوز ماده ۲۳ یکی از دشوارترین مراحل قانونی برای پروژههای عمرانی است. این مجوز فقط پس از مطالعات جامع زیستمحیطی، پدافند غیرعامل، باستانشناسی و ارزیابیهای فنی و اقتصادی صادر میشود.
مدیرعامل آب منطقهای استان خاطرنشان کرد: در پروژه سد تنگسرخ، تمامی این مطالعات انجام شده و مجوز ماده ۲۳ نیز اخذ شده است. در این طرح ممکن است حدود ۱۰۰ هکتار زمین زیر آب برود، اما در مقابل، ۵۰۰۰ هکتار زمین آبی خواهد شد. در سد آبریز نیز، تنها حدود ۱۰ هکتار زمین زراعی زیر آب میرود، ولی در عوض، ۲۰ هزار هکتار اراضی آبی خواهد شد.
وی تصریح کرد: در مناطق گرمسیری استان، هر هکتار زمین آبی میتواند سالانه حدود ۲۰۰ میلیون تومان درآمد ایجاد کند. اگر این رقم را در ۲۰ هزار هکتار حاصل از سد آبریز ضرب کنیم، عددی بالغ بر ۴۰۰۰ میلیارد تومان درآمد سالانه بهدست میآید؛ این در حالی است که کل بودجه سالانه استان بین ۳۵۰۰ تا ۳۶۸۰ میلیارد تومان است. بنابراین، توجیه اقتصادی و توسعهای چنین پروژههایی غیرقابل انکار است.
گردش مالی ۱۰ هزار میلیاردی در سایه تأمین آب پایدار
مصلح با تشریح آثار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پروژههای آبی استان، به نمونه موفق شبکه آبیاری خیرآباد که از سد کوثر تغذیه میشود، اشاره کرد و گفت: این شبکه در حال حاضر ۵۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی را پوشش میدهد و درآمد هر هکتار سالانه حدود ۲۰۰ میلیون تومان برآورد میشود.
وی ادامه داد: بهعنوان مثال، یکی از کشاورزان منطقه با تنها دو هکتار زمین، سالانه حدود ۷۰۰ میلیون تومان درآمد دارد؛ رقمی که از حقوق یک مدیرعامل با ۲۸ سال سابقه کاری نیز بیشتر است.
مصلح با بیان اینکه این درآمد بهطور مستقیم به کشاورزان و بدنه جامعه تزریق میشود، گفت: اگر ۵۰۰ هکتار فعلی را در درآمد متوسط ۲۰۰ میلیون تومان ضرب کنیم، گردش مالی سالانه حدود ۱۰۰ میلیارد تومان خواهد شد. این رقم مستقیماً وارد اقتصاد منطقه میشود و بین مشاغل وابستهای مانند رانندگان تراکتور، فروشندگان نهادههای کشاورزی، کارگران برداشت و حملونقل محصول توزیع میشود.
وی افزود: این گردش مالی تنها محدود به ۵۰۰ هکتار نیست؛ چنانچه بتوانیم ۵ هزار هکتار از اراضی را آبی کنیم، این رقم به ۱۰۰۰ میلیارد تومان میرسد و در صورت آبی شدن ۵۰ هزار هکتار، ۱۰ هزار میلیارد تومان به اقتصاد استان تزریق خواهد شد؛ رقمی که بهطور کامل و بینیاز از مدیریت دولتی، مستقیماً به جیب کشاورزان و فعالان اقتصادی مناطق میرود.
مدیرعامل آب منطقهای تأکید کرد: این سرمایهگذاری عظیم علاوه بر تقویت تولید محصولات استراتژیک مانند گندم، موجب رونق صنایع وابسته مانند سیلوها، کارخانههای آرد و حتی شبکه بانکی استان میشود. بانکهایی که امروز در پرداخت وام ازدواج یا تسهیلات مسکن روستایی دچار مشکل هستند، با چنین گردش مالی قدرتمندی، منابع لازم را در اختیار خواهند داشت.
وی همچنین به آثار اجتماعی و فرهنگی تأمین آب پایدار اشاره کرد و گفت: هفته گذشته در دیدار با رئیسکل دادگستری استان، جناب آقای دکتر افراسیاب، عرض کردم که رابطه شرکت آب منطقهای با دستگاه قضایی، رابطهای متفاوت است. چنانچه بتوانیم ۶۰ هزار هکتار زمین را آبی کنیم و ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب را برای صنایع مهار کنیم، امکان راهاندازی ۲۰ پتروشیمی جدید در استان فراهم خواهد شد، چرا که هر پتروشیمی بهطور میانگین ۱۰ میلیون مترمکعب آب نیاز دارد.
وی افزود: این توسعه نهتنها موجب تحول اقتصادی میشود، بلکه آثار مستقیمی در کاهش آسیبهای اجتماعی، طلاق، سرقت و سایر مشکلات فرهنگی و اجتماعی خواهد داشت. تجربه نشان داده که در مناطقی با تأمین آب پایدار، میزان جرایم اجتماعی بهمراتب کمتر از سایر مناطق است.
مصلح از دانشگاه یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی و دیگر نهادهای پژوهشی و فرهنگی دعوت کرد که با انجام مطالعات تطبیقی، آمار آسیبهای اجتماعی در مناطق دارای آب پایدار را با سایر مناطق مقایسه و مستندسازی کنند.
وی در ادامه با اشاره به ظرفیت تولید برق استان گفت: نیاز برقی استان کهگیلویه و بویراحمد حدود ۵۰۰ مگاوات است. در حال حاضر، نیروگاه سد چمشیر با ظرفیت ۲۰۰ مگاوات در حال احداث است و در سایر پروژهها نیز تولید ۲۰۰ مگاوات دیگر هدفگذاری شده است. بدین ترتیب، استان در افق ۱۰ ساله میتواند کل نیاز برقی خود را از طریق منابع داخلی تأمین کند.
مدیرعامل آب منطقهای در پایان اظهار داشت: اگر پروژههای آبی با موفقیت به اجرا برسند، در آیندهای نهچندان دور، آب شرب، آب کشاورزی، برق و نیازهای صنعتی استان از محل ظرفیتهای داخلی تأمین خواهد شد و بودجههای دولتی آزادشده میتوانند برای تقویت زیرساختهای فرهنگی، اجتماعی و آموزشی هزینه شوند.
هر پنج شغل در استان ما وابسته به آب است
مصلح با تأکید بر نقش زیربنایی تأمین آب پایدار گفت: من معتقدم کار فرهنگی حتی از پروژههای عمرانی هم مهمتر است، اما سوال اینجاست که چرا در بخش فرهنگ با محدودیت مواجه هستیم؟ پاسخ روشن است؛ زیرا بخش عمده اعتبارات به اشتغال و معیشت اختصاص مییابد.
وی با اشاره به میزان سرمایهگذاری دولت در حوزه مشاغل خانگی و روستایی اظهار داشت: هر سال میلیاردها تومان برای ایجاد اشتغال هزینه میشود، اما چنانچه این اشتغال پایدار نباشد، نتیجهای در بر نخواهد داشت. مصلح افزود: اگر یک روستا را با بهترین سنگفرش، روشنایی LED، سطل زباله و رنگآمیزی زیباسازی کنیم، اما شغل و آب پایدار فراهم نشود، نتیجهای جز مهاجرت روستاییان به شهرها نخواهد داشت.
وی با اشاره به آمار جهانی تأکید کرد: در دنیا گفته میشود که چهار شغل از هر پنج شغل به آب وابسته است، اما در کهگیلویه و بویراحمد، میتوان گفت همه پنج شغل به آب وابستهاند؛ چه در کشاورزی، چه در صنعت، و چه در گردشگری.
مصلح با بیان اینکه شرکت آب منطقهای مسئول تأمین زیرساختهای توسعه است، از مردم و مسئولان خواست تا با حمایت معنوی و کاهش معارضات محلی، این نهاد را در اجرای پروژهها یاری کنند. وی بهعنوان مثال، به پروژهای اشاره کرد که قرار است آب شرب ۸۵ هزار نفر در بهمئی را تأمین کند، یا طرحی که آب تصفیهشده سد کوثر را به ۲۴۰ هزار نفر در دهدشت، چرام، سوق، لنده و ۳۰۰ روستا برساند. مصلح گفت: اجرای این پروژهها بدون همکاری مردم و مسئولان ممکن نیست.
وی با تأکید بر اهمیت اجرای سد تنگسرخ در یاسوج گفت: اگر این پروژه اجرا شود، یاسوج نیز مانند گچساران به نقطهای خواهد رسید که دیگر نیازی به مصاحبه و اعلام کمبود آب وجود نداشته باشد، چراکه آب پایدار برای شرب، صنعت و کشاورزی تأمین خواهد شد.
مصلح افزود: حتی میدان گازی مختار نیز برای فعالیتهای خود نیازمند آب پایدار است، چرا که آب رودخانهها مانند آبشار یاسوج گاهی گلآلود بوده و برای تأسیسات حساس صنعتی قابل استفاده نیست.
وی در ادامه با اشاره به تجربه گچساران گفت: اگر با آقای سیاهپور، مدیر پتروشیمی گچساران تماس بگیرید، تأیید خواهند کرد که با وجود کاهش ۵۰ درصدی بارشها در استان، پتروشیمی گچساران هیچ مشکلی در تأمین آب ندارد، زیرا آب بهصورت مداوم و ۲۴ ساعته از سد کوثر تأمین میشود. این تأمین نهتنها نیاز پتروشیمی و پلیمر را برطرف کرده، بلکه منطقه خیرآباد، شهر گچساران و حتی ۲.۵ میلیون نفر در استانهای همجوار را نیز پوشش میدهد.
مدیرعامل آب منطقهای گفت: در مقابل، کمبود آب در شهرکهای صنعتی فرودگاه، سرابتاوه و بیدزرد از موانع اصلی توسعه تولید و اشتغال است. اگر بتوانیم آب پایدار برای این مناطق فراهم کنیم، این شهرکها میتوانند ظرفیت تولید، دامداری، مرغداری و صنایع تبدیلی خود را چند برابر کرده و اشتغالزایی بیشتری داشته باشند.
مصلح به وضعیت بحرانی تأمین آب در شهرستان کهگیلویه و بهویژه منطقه کلات اشاره کرد و گفت: همین صبح، یکی از کشاورزان کلات تماس گرفت و گفت چاهش در حال خشک شدن است و محصولاتش از بین میرود. او درخواست مجوز کفشکنی چاه داشت، اما حتی در صورت صدور مجوز، این راهکار موقتی و ناکارآمد است.
وی راهحل اصلی را اجرای سد آبریز دانست و افزود: اگر این پروژه به اجرا برسد، ۲۰ هزار هکتار از اراضی کهگیلویه، لنده و چرام آبی میشود. اگر تنها هر هکتار یک شغل مستقیم ایجاد کند، ۲۰ هزار شغل مستقیم به وجود خواهد آمد. با درنظر گرفتن تأثیرات غیرمستقیم اشتغال، بیش از ۱۰۰ هزار نفر از منافع این پروژه بهرهمند خواهند شد.
مصلح با اشاره به تجربه زادگاه خود گفت: در منطقه خیرآباد، که زادگاه من نیز هست، به دلیل تأمین آب پایدار از سد کوثر، مردم کمتر به ادارات مراجعه میکنند، چرا که مشغول کار و تولید هستند و نیازی به پیگیری مداوم مشکلات ندارند.
کشاورزان پاییندست سد کوثر دیگر نگران پیشبینی بارش نیستند
مدیرعامل شرکت آب منطقهای کهگیلویه و بویراحمد، با اشاره به برنامهریزیهای بلندمدت این شرکت در حوزه تأمین و مدیریت منابع آب گفت: اهداف بزرگی برای استان ترسیم شده و پروژههای مهمی تعریف و کلنگزنی شدهاند که برخی نیز هماکنون در مرحله اجرا هستند. وی ابراز امیدواری کرد که با حمایت مالی و همراهی مردم و مسئولان، این طرحها بهطور کامل اجرایی شوند.
وی در بخش دیگری از اظهارات خود با تأکید بر موضوع خشکسالی و تابآوری منابع آبی استان تصریح کرد: با اقداماتی که طی سالهای اخیر انجام دادهایم، میتوانیم آثار خشکسالی را حتی در صورت تکرار در سالهای آینده به حداقل برسانیم، بهگونهای که مردم متوجه اثرات آن نشوند. مصلح افزود: کشاورزان پاییندست سد کوثر دیگر نیازی به نگرانی درباره پیشبینیهای هواشناسی ندارند، زیرا آب مزارع آنها از طریق سیستمهای مهندسیشده آبیاری تأمین میشود.
مدیرعامل آب منطقهای با بیان اینکه این مدل باید به کل استان تعمیم یابد، گفت: تحقق این هدف نیازمند تأمین منابع مالی پایدار و کاهش معارضات اجتماعی و محلی است.
وی در ادامه با اشاره به جلسات متعدد با مردم و مسئولان درباره تملک اراضی مورد نیاز برای پروژههای سدسازی گفت: در پروژه سد تنگسرخ تاکنون حدود ۱۰۰ هکتار زمین تملک شده که این فرآیند براساس نرخ کارشناسی روز و در چارچوب قانونی انجام گرفته است. مصلح از آغاز جلسات با بنیاد مسکن برای بازنگری و جانمایی مجدد برخی موارد خبر داد و افزود: گزارش جامع و رسمی این بررسیها بهزودی منتشر خواهد شد.

وی در پاسخ به برخی ابهامات درباره مکانیابی و مطالعات پروژه سد تنگسرخ نیز گفت: این طرح از سال ۱۳۹۰ با حضور ۳۵ استاد دانشگاه در تهران در جلسات هشتساعته علمی و کارشناسی بررسی و تأیید شده است. مطالعات زمینشناسی، کیفیت سنگ (RQD) و سایر ابعاد فنی پروژه نیز بهصورت کامل و مستند انجام شده و هیچگونه شائبهای درباره آن وجود ندارد.
مصلح درباره فرایند تملک اراضی نیز تصریح کرد: طبق قانون تملک اراضی مصوب سال ۱۳۵۸ شورای انقلاب، دولت میتواند برای اجرای پروژههای عمرانی و عامالمنفعه زمینهای مورد نیاز را تملک کند، اما شرط آن جلب رضایت مالکان و رعایت حق و حقوق آنهاست. در صورت عدم توافق بر قیمت، هیئتهای کارشناسی سهنفره یا پنجنفره مسئول تعیین قیمت عادلانه خواهند بود. وی تأکید کرد: ما به هیچ عنوان دنبال اجحاف نیستیم، بلکه بهدنبال رضایت مردمی هستیم.
مصلح خاطرنشان کرد: در پروژه سد تنگسرخ، تاکنون ۱۵۴ هکتار زمین تملک شده و جابهجاییها در کمال احترام به قانون و حقوق مردم انجام گرفته است.
وی در پایان با قدردانی از نقش رسانهها در همراهی با پروژههای شرکت آب منطقهای، بهعنوان یکی از رسانهایهای همدل و حامی نام برد و گفت: رسانهها در بحرانها و شرایط خاص، با اطلاعرسانی درست، نقش مهمی در حمایت از طرحهای تأمین آب ایفا کردهاند. همچنین از سازمان هواشناسی و سایر دستگاههای اجرایی که در مسیر تحقق این اهداف همکاری داشتهاند، قدردانی میکنم.
مصلح گفت: ما در شرکت آب منطقهای با وجود امکانات محدود، تمام تلاش خود را برای انجام وظایف و ارائه گزارشهای جامع از وضعیت منابع آبی استان بهکار بستهایم و این مسیر را با شفافیت، قانونمداری و پاسخگویی ادامه خواهیم داد.
بیشتر بخوانید
بخش اول - کاهش 50 درصدی بارشها در کهگیلویه و بویراحمد / 60 چشمه آب خشک شد / افت سطح 2865 حلقه چاه آب / ۴۶ جلسه برای مدیریت بحران آب در استان؛ آیا مصوبات گرهگشای تنش آبی بیسابقه است؟ / با وجود ۱۸ پروژه سدسازی، چرا کهگیلویه و بویراحمد همچنان تشنه میماند؟
به گزارش کبنا نیوز، آرش مصلح، مدیرعامل شرکت آب منطقهای کهگیلویه و بویراحمد در گفتوگویی اختصاصی با کبنا نیوز با اشاره به وضعیت پروژههای سدسازی در استان اظهار داشت: تاکنون بودجه و موافقتنامههای پروژهها به مرحله ابلاغ نرسیدهاند، اما امیدواریم این روند بهزودی طی و نهایی شود.
وی با بیان اینکه چندین سد در استان در حال مطالعه یا اجراست، افزود: این پروژهها نقش مهمی در توسعه پایدار استان ایفا میکنند. بهعنوان نمونه، سد پرشگر بخشهایی از نیازهای شهرستان بویراحمد و منطقه پاتاوه را تأمین خواهد کرد. همچنین، سد سرگچینه و سد شبلیز نیز در دست مطالعه قرار دارند، اگرچه درخصوص این پروژهها اعتراضاتی از سوی برخی مردم محلی مطرح شده که باید با دقت بررسی و به آنها توجه شود.
مصلح با اشاره به اهمیت پروژههای آبی در مناطق مختلف استان گفت: سدهای سادات و عزیزی در لوداب، سرآسیاب و قلات در بهمئی، و سد کابلی در گچساران از طرحهای کلیدی برای توسعه منابع آب استان به شمار میروند. وی ادامه داد: اجرای این سدها میتواند آب شرب، آب مورد نیاز صنایع و کشاورزی را بهصورت پایدار و تضمینشده تأمین کند.
وی با تأکید بر نقش حیاتی سد کوثر در گچساران تصریح کرد: این سد در شرایطی که استان با خشکسالی روبهرو است، با ۷۸ درصد پرشدگی، توانسته نیازهای آبی منطقه را تأمین کند. اگر سد کوثر وجود نداشت، گچساران با تنش شدید آبی مواجه میشد و امکان ادامه فعالیت واحدهایی مانند پتروشیمی، پلیمر گچساران و حتی پروژههایی مانند پتروشیمی سوم فراهم نبود؛ چراکه منابع جایگزینی چون چاهها به دلیل افت سطح آب، پاسخگوی نیازها نبودند.
به گفته مصلح، سد کوثر هماکنون آب شرب دهدشت، چرام، سوق، لنده و حدود ۳۰۰ روستا را تأمین میکند. این سد همچنین منبع تأمین آب برای ۸۵ هزار نفر در بهمئی است. پروژهای که با ۹۲ درصد پیشرفت، توان تأمین آب ۲۴۰ هزار نفر در چهار شهر و همچنین ۱۲۹۰ هکتار در دشتبر، ۵۰۰ هکتار در خیرآباد، ۳۵۰ هکتار در تنگانگشتک، ۷۵۰ هکتار در آبریزی و ۴۰۰۰ هکتار در سایر مناطق را دارد.
وی با ارائه آمار دقیق از تأمین آب بخشهای صنعتی و شهری توسط سد کوثر گفت: سالانه ۱۷ میلیون مترمکعب آب برای پتروشیمی و پلیمر، ۱۱.۳۹ میلیون مترمکعب برای گچساران، ۸.۵ میلیون مترمکعب برای بهمئی و ۳.۵ میلیون مترمکعب برای شرکت نفت و گاز گچساران از این سد برداشت میشود. بدون سد کوثر، رودخانه خیرآباد در بالادست عملاً هیچ جریانی نداشت و تنها میتوانست نیاز آبی حدود ۱۰۰۰ هکتار را تأمین کند.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای کهگیلویه و بویراحمد گفت: مدیریت پایدار منابع آبی از طریق توسعه سدسازی، مهمترین راهبرد برای رفع نیازهای استان است. برای هر شهرستان، برنامهریزی مستقلی انجام شده است؛ از جمله: بویراحمد: سدهای تنگسرخ، سرگچینه و پرشگر، دنا: سدهای شبلیز و پرشکفت، مارگون: سد سقاوه، کهگیلویه، لنده و چرام: سدهای آبریز و سرپری.
وی تأکید کرد: این پروژهها بهعنوان راهحلهای بلندمدت برای تأمین آب پایدار شرب، صنعت و کشاورزی در سراسر استان طراحی و پیگیری شدهاند.
مصلح با اشاره به پروژههای کلیدی شهرستان بهمئی و لوداب اظهار داشت: در شهرستان بهمئی، سدهای ثلاثه، یوسفی و قلات و در بخش لوداب، سدهای سادات و عزیزی از جمله طرحهای راهبردی و حیاتی هستند که پیشتر نیز به آنها اشاره شد.
مصلح با تأکید بر نقش تجربه موفق سد کوثر در مدیریت منابع آبی استان گفت: عملکرد سد کوثر که بیش از ۲۰ سال از بهرهبرداری آن میگذرد، گواه روشنی بر کارآمدی سدسازی است. به گفته او، برخی افراد ممکن است نسبت به ساخت سدها تردید یا نگرانی داشته باشند، اما کافی است به نتایج ملموس سد کوثر نگاه کنیم. هماکنون در گچساران، که بیش از ۳۰۰ هکتار سطح زیر کشت برنج دارد، میزان آب خروجی سد دو برابر میزان ورودی آن است؛ موضوعی که بدون وجود سد کوثر عملاً ممکن نبود، چرا که منابع آبی جایگزین در این منطقه پاسخگوی این نیازها نیستند.
وی افزود: سد کوثر نهتنها از تنش آبی در گچساران جلوگیری کرده، بلکه امکان توسعه و فعالیت واحدهای صنعتی نظیر پتروشیمی، پلیمر و شرکت نفت و گاز را فراهم آورده است. بدون این سد، تأمین آب شرب گچساران و آغاز پروژههایی مانند پتروشیمی سوم ممکن نبود. این تجربه، بهویژه برای مناطقی مانند شهرستان کهگیلویه که بدون سد آبریز عملاً نمیتوان نیازهای آبی آن را مدیریت کرد، اهمیت ویژهای دارد.
مصلح یادآور شد: اگرچه هماکنون سد کوثر آب شرب دهدشت، چرام، سوق، لنده و حدود ۳۰۰ روستا را تأمین میکند، اما پاسخگویی به نیازهای شرب آتی این مناطق، نیازمند بهرهبرداری از پروژههایی مانند سد آبریز خواهد بود.
مدیرعامل آب منطقهای در ادامه درباره دغدغههای زیستمحیطی پیرامون سدسازی گفت: برخی تصور میکنند سدسازی لزوماً به محیطزیست آسیب میزند، اما این دیدگاه همواره صحیح نیست. سدها میتوانند نقش مهمی در توسعه پایدار ایفا کنند. بهطور مثال، پایداری چرخه اقتصادی صنایع بزرگی مانند نفت، گاز و پتروشیمی در گچساران مرهون وجود سد کوثر است.
مصلح با استناد به آمارهای بینالمللی افزود: براساس گزارش کمیسیون بینالمللی سدهای بزرگ (ICOLD)، کشور چین دارای بیش از ۶۴ هزار سد بزرگ است که از این میان، بیش از ۲۴ هزار سد در حال بهرهبرداری بوده و ۷۰ سد با ارتفاع بیش از ۶۰ متر در حال اجرا هستند. این آمار، اهمیت سدسازی در مدیریت منابع آب و مقابله با خشکسالی در سطح جهانی را اثبات میکند.
وی سد درودزن را نیز نمونهای موفق از سدهای ساختهشده در ایران دانست و گفت: از حدود ۲۰۰ سد بزرگ در حال بهرهبرداری در کشور، تنها ۱۳ سد پیش از انقلاب ساخته شدهاند و مابقی پس از انقلاب به بهرهبرداری رسیدهاند. این سدها در نقاطی احداث شدهاند که تمدنها و روستاها در کنار رودخانهها شکل گرفتهاند و زندگی مردم به این منابع وابسته بوده است.

مدیرعامل آب منطقهای استان خاطرنشان کرد: در پروژه سد تنگسرخ، تمامی این مطالعات انجام شده و مجوز ماده ۲۳ نیز اخذ شده است. در این طرح ممکن است حدود ۱۰۰ هکتار زمین زیر آب برود، اما در مقابل، ۵۰۰۰ هکتار زمین آبی خواهد شد. در سد آبریز نیز، تنها حدود ۱۰ هکتار زمین زراعی زیر آب میرود، ولی در عوض، ۲۰ هزار هکتار اراضی آبی خواهد شد.
وی تصریح کرد: در مناطق گرمسیری استان، هر هکتار زمین آبی میتواند سالانه حدود ۲۰۰ میلیون تومان درآمد ایجاد کند. اگر این رقم را در ۲۰ هزار هکتار حاصل از سد آبریز ضرب کنیم، عددی بالغ بر ۴۰۰۰ میلیارد تومان درآمد سالانه بهدست میآید؛ این در حالی است که کل بودجه سالانه استان بین ۳۵۰۰ تا ۳۶۸۰ میلیارد تومان است. بنابراین، توجیه اقتصادی و توسعهای چنین پروژههایی غیرقابل انکار است.
گردش مالی ۱۰ هزار میلیاردی در سایه تأمین آب پایدار
مصلح با تشریح آثار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پروژههای آبی استان، به نمونه موفق شبکه آبیاری خیرآباد که از سد کوثر تغذیه میشود، اشاره کرد و گفت: این شبکه در حال حاضر ۵۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی را پوشش میدهد و درآمد هر هکتار سالانه حدود ۲۰۰ میلیون تومان برآورد میشود.
وی ادامه داد: بهعنوان مثال، یکی از کشاورزان منطقه با تنها دو هکتار زمین، سالانه حدود ۷۰۰ میلیون تومان درآمد دارد؛ رقمی که از حقوق یک مدیرعامل با ۲۸ سال سابقه کاری نیز بیشتر است.
مصلح با بیان اینکه این درآمد بهطور مستقیم به کشاورزان و بدنه جامعه تزریق میشود، گفت: اگر ۵۰۰ هکتار فعلی را در درآمد متوسط ۲۰۰ میلیون تومان ضرب کنیم، گردش مالی سالانه حدود ۱۰۰ میلیارد تومان خواهد شد. این رقم مستقیماً وارد اقتصاد منطقه میشود و بین مشاغل وابستهای مانند رانندگان تراکتور، فروشندگان نهادههای کشاورزی، کارگران برداشت و حملونقل محصول توزیع میشود.
وی افزود: این گردش مالی تنها محدود به ۵۰۰ هکتار نیست؛ چنانچه بتوانیم ۵ هزار هکتار از اراضی را آبی کنیم، این رقم به ۱۰۰۰ میلیارد تومان میرسد و در صورت آبی شدن ۵۰ هزار هکتار، ۱۰ هزار میلیارد تومان به اقتصاد استان تزریق خواهد شد؛ رقمی که بهطور کامل و بینیاز از مدیریت دولتی، مستقیماً به جیب کشاورزان و فعالان اقتصادی مناطق میرود.
مدیرعامل آب منطقهای تأکید کرد: این سرمایهگذاری عظیم علاوه بر تقویت تولید محصولات استراتژیک مانند گندم، موجب رونق صنایع وابسته مانند سیلوها، کارخانههای آرد و حتی شبکه بانکی استان میشود. بانکهایی که امروز در پرداخت وام ازدواج یا تسهیلات مسکن روستایی دچار مشکل هستند، با چنین گردش مالی قدرتمندی، منابع لازم را در اختیار خواهند داشت.
وی همچنین به آثار اجتماعی و فرهنگی تأمین آب پایدار اشاره کرد و گفت: هفته گذشته در دیدار با رئیسکل دادگستری استان، جناب آقای دکتر افراسیاب، عرض کردم که رابطه شرکت آب منطقهای با دستگاه قضایی، رابطهای متفاوت است. چنانچه بتوانیم ۶۰ هزار هکتار زمین را آبی کنیم و ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب را برای صنایع مهار کنیم، امکان راهاندازی ۲۰ پتروشیمی جدید در استان فراهم خواهد شد، چرا که هر پتروشیمی بهطور میانگین ۱۰ میلیون مترمکعب آب نیاز دارد.
وی افزود: این توسعه نهتنها موجب تحول اقتصادی میشود، بلکه آثار مستقیمی در کاهش آسیبهای اجتماعی، طلاق، سرقت و سایر مشکلات فرهنگی و اجتماعی خواهد داشت. تجربه نشان داده که در مناطقی با تأمین آب پایدار، میزان جرایم اجتماعی بهمراتب کمتر از سایر مناطق است.
مصلح از دانشگاه یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی و دیگر نهادهای پژوهشی و فرهنگی دعوت کرد که با انجام مطالعات تطبیقی، آمار آسیبهای اجتماعی در مناطق دارای آب پایدار را با سایر مناطق مقایسه و مستندسازی کنند.
وی در ادامه با اشاره به ظرفیت تولید برق استان گفت: نیاز برقی استان کهگیلویه و بویراحمد حدود ۵۰۰ مگاوات است. در حال حاضر، نیروگاه سد چمشیر با ظرفیت ۲۰۰ مگاوات در حال احداث است و در سایر پروژهها نیز تولید ۲۰۰ مگاوات دیگر هدفگذاری شده است. بدین ترتیب، استان در افق ۱۰ ساله میتواند کل نیاز برقی خود را از طریق منابع داخلی تأمین کند.
مدیرعامل آب منطقهای در پایان اظهار داشت: اگر پروژههای آبی با موفقیت به اجرا برسند، در آیندهای نهچندان دور، آب شرب، آب کشاورزی، برق و نیازهای صنعتی استان از محل ظرفیتهای داخلی تأمین خواهد شد و بودجههای دولتی آزادشده میتوانند برای تقویت زیرساختهای فرهنگی، اجتماعی و آموزشی هزینه شوند.
هر پنج شغل در استان ما وابسته به آب است
مصلح با تأکید بر نقش زیربنایی تأمین آب پایدار گفت: من معتقدم کار فرهنگی حتی از پروژههای عمرانی هم مهمتر است، اما سوال اینجاست که چرا در بخش فرهنگ با محدودیت مواجه هستیم؟ پاسخ روشن است؛ زیرا بخش عمده اعتبارات به اشتغال و معیشت اختصاص مییابد.
وی با اشاره به میزان سرمایهگذاری دولت در حوزه مشاغل خانگی و روستایی اظهار داشت: هر سال میلیاردها تومان برای ایجاد اشتغال هزینه میشود، اما چنانچه این اشتغال پایدار نباشد، نتیجهای در بر نخواهد داشت. مصلح افزود: اگر یک روستا را با بهترین سنگفرش، روشنایی LED، سطل زباله و رنگآمیزی زیباسازی کنیم، اما شغل و آب پایدار فراهم نشود، نتیجهای جز مهاجرت روستاییان به شهرها نخواهد داشت.
وی با اشاره به آمار جهانی تأکید کرد: در دنیا گفته میشود که چهار شغل از هر پنج شغل به آب وابسته است، اما در کهگیلویه و بویراحمد، میتوان گفت همه پنج شغل به آب وابستهاند؛ چه در کشاورزی، چه در صنعت، و چه در گردشگری.
مصلح با بیان اینکه شرکت آب منطقهای مسئول تأمین زیرساختهای توسعه است، از مردم و مسئولان خواست تا با حمایت معنوی و کاهش معارضات محلی، این نهاد را در اجرای پروژهها یاری کنند. وی بهعنوان مثال، به پروژهای اشاره کرد که قرار است آب شرب ۸۵ هزار نفر در بهمئی را تأمین کند، یا طرحی که آب تصفیهشده سد کوثر را به ۲۴۰ هزار نفر در دهدشت، چرام، سوق، لنده و ۳۰۰ روستا برساند. مصلح گفت: اجرای این پروژهها بدون همکاری مردم و مسئولان ممکن نیست.
وی با تأکید بر اهمیت اجرای سد تنگسرخ در یاسوج گفت: اگر این پروژه اجرا شود، یاسوج نیز مانند گچساران به نقطهای خواهد رسید که دیگر نیازی به مصاحبه و اعلام کمبود آب وجود نداشته باشد، چراکه آب پایدار برای شرب، صنعت و کشاورزی تأمین خواهد شد.
مصلح افزود: حتی میدان گازی مختار نیز برای فعالیتهای خود نیازمند آب پایدار است، چرا که آب رودخانهها مانند آبشار یاسوج گاهی گلآلود بوده و برای تأسیسات حساس صنعتی قابل استفاده نیست.
وی در ادامه با اشاره به تجربه گچساران گفت: اگر با آقای سیاهپور، مدیر پتروشیمی گچساران تماس بگیرید، تأیید خواهند کرد که با وجود کاهش ۵۰ درصدی بارشها در استان، پتروشیمی گچساران هیچ مشکلی در تأمین آب ندارد، زیرا آب بهصورت مداوم و ۲۴ ساعته از سد کوثر تأمین میشود. این تأمین نهتنها نیاز پتروشیمی و پلیمر را برطرف کرده، بلکه منطقه خیرآباد، شهر گچساران و حتی ۲.۵ میلیون نفر در استانهای همجوار را نیز پوشش میدهد.
مدیرعامل آب منطقهای گفت: در مقابل، کمبود آب در شهرکهای صنعتی فرودگاه، سرابتاوه و بیدزرد از موانع اصلی توسعه تولید و اشتغال است. اگر بتوانیم آب پایدار برای این مناطق فراهم کنیم، این شهرکها میتوانند ظرفیت تولید، دامداری، مرغداری و صنایع تبدیلی خود را چند برابر کرده و اشتغالزایی بیشتری داشته باشند.
مصلح به وضعیت بحرانی تأمین آب در شهرستان کهگیلویه و بهویژه منطقه کلات اشاره کرد و گفت: همین صبح، یکی از کشاورزان کلات تماس گرفت و گفت چاهش در حال خشک شدن است و محصولاتش از بین میرود. او درخواست مجوز کفشکنی چاه داشت، اما حتی در صورت صدور مجوز، این راهکار موقتی و ناکارآمد است.
وی راهحل اصلی را اجرای سد آبریز دانست و افزود: اگر این پروژه به اجرا برسد، ۲۰ هزار هکتار از اراضی کهگیلویه، لنده و چرام آبی میشود. اگر تنها هر هکتار یک شغل مستقیم ایجاد کند، ۲۰ هزار شغل مستقیم به وجود خواهد آمد. با درنظر گرفتن تأثیرات غیرمستقیم اشتغال، بیش از ۱۰۰ هزار نفر از منافع این پروژه بهرهمند خواهند شد.
مصلح با اشاره به تجربه زادگاه خود گفت: در منطقه خیرآباد، که زادگاه من نیز هست، به دلیل تأمین آب پایدار از سد کوثر، مردم کمتر به ادارات مراجعه میکنند، چرا که مشغول کار و تولید هستند و نیازی به پیگیری مداوم مشکلات ندارند.
کشاورزان پاییندست سد کوثر دیگر نگران پیشبینی بارش نیستند
مدیرعامل شرکت آب منطقهای کهگیلویه و بویراحمد، با اشاره به برنامهریزیهای بلندمدت این شرکت در حوزه تأمین و مدیریت منابع آب گفت: اهداف بزرگی برای استان ترسیم شده و پروژههای مهمی تعریف و کلنگزنی شدهاند که برخی نیز هماکنون در مرحله اجرا هستند. وی ابراز امیدواری کرد که با حمایت مالی و همراهی مردم و مسئولان، این طرحها بهطور کامل اجرایی شوند.
وی در بخش دیگری از اظهارات خود با تأکید بر موضوع خشکسالی و تابآوری منابع آبی استان تصریح کرد: با اقداماتی که طی سالهای اخیر انجام دادهایم، میتوانیم آثار خشکسالی را حتی در صورت تکرار در سالهای آینده به حداقل برسانیم، بهگونهای که مردم متوجه اثرات آن نشوند. مصلح افزود: کشاورزان پاییندست سد کوثر دیگر نیازی به نگرانی درباره پیشبینیهای هواشناسی ندارند، زیرا آب مزارع آنها از طریق سیستمهای مهندسیشده آبیاری تأمین میشود.
مدیرعامل آب منطقهای با بیان اینکه این مدل باید به کل استان تعمیم یابد، گفت: تحقق این هدف نیازمند تأمین منابع مالی پایدار و کاهش معارضات اجتماعی و محلی است.
وی در ادامه با اشاره به جلسات متعدد با مردم و مسئولان درباره تملک اراضی مورد نیاز برای پروژههای سدسازی گفت: در پروژه سد تنگسرخ تاکنون حدود ۱۰۰ هکتار زمین تملک شده که این فرآیند براساس نرخ کارشناسی روز و در چارچوب قانونی انجام گرفته است. مصلح از آغاز جلسات با بنیاد مسکن برای بازنگری و جانمایی مجدد برخی موارد خبر داد و افزود: گزارش جامع و رسمی این بررسیها بهزودی منتشر خواهد شد.

وی در پاسخ به برخی ابهامات درباره مکانیابی و مطالعات پروژه سد تنگسرخ نیز گفت: این طرح از سال ۱۳۹۰ با حضور ۳۵ استاد دانشگاه در تهران در جلسات هشتساعته علمی و کارشناسی بررسی و تأیید شده است. مطالعات زمینشناسی، کیفیت سنگ (RQD) و سایر ابعاد فنی پروژه نیز بهصورت کامل و مستند انجام شده و هیچگونه شائبهای درباره آن وجود ندارد.
مصلح درباره فرایند تملک اراضی نیز تصریح کرد: طبق قانون تملک اراضی مصوب سال ۱۳۵۸ شورای انقلاب، دولت میتواند برای اجرای پروژههای عمرانی و عامالمنفعه زمینهای مورد نیاز را تملک کند، اما شرط آن جلب رضایت مالکان و رعایت حق و حقوق آنهاست. در صورت عدم توافق بر قیمت، هیئتهای کارشناسی سهنفره یا پنجنفره مسئول تعیین قیمت عادلانه خواهند بود. وی تأکید کرد: ما به هیچ عنوان دنبال اجحاف نیستیم، بلکه بهدنبال رضایت مردمی هستیم.
مصلح خاطرنشان کرد: در پروژه سد تنگسرخ، تاکنون ۱۵۴ هکتار زمین تملک شده و جابهجاییها در کمال احترام به قانون و حقوق مردم انجام گرفته است.
وی در پایان با قدردانی از نقش رسانهها در همراهی با پروژههای شرکت آب منطقهای، بهعنوان یکی از رسانهایهای همدل و حامی نام برد و گفت: رسانهها در بحرانها و شرایط خاص، با اطلاعرسانی درست، نقش مهمی در حمایت از طرحهای تأمین آب ایفا کردهاند. همچنین از سازمان هواشناسی و سایر دستگاههای اجرایی که در مسیر تحقق این اهداف همکاری داشتهاند، قدردانی میکنم.
مصلح گفت: ما در شرکت آب منطقهای با وجود امکانات محدود، تمام تلاش خود را برای انجام وظایف و ارائه گزارشهای جامع از وضعیت منابع آبی استان بهکار بستهایم و این مسیر را با شفافیت، قانونمداری و پاسخگویی ادامه خواهیم داد.
بیشتر بخوانید
بخش اول - کاهش 50 درصدی بارشها در کهگیلویه و بویراحمد / 60 چشمه آب خشک شد / افت سطح 2865 حلقه چاه آب / ۴۶ جلسه برای مدیریت بحران آب در استان؛ آیا مصوبات گرهگشای تنش آبی بیسابقه است؟ / با وجود ۱۸ پروژه سدسازی، چرا کهگیلویه و بویراحمد همچنان تشنه میماند؟