همه چیز درباره سامانه پدافند باور ۳۷۳

کبنا ؛ سامانه پدافند هوایی باور ۳۷۳ یک سیستم دفاع موشکی دوربرد و کاملاً بومی است که توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران، با همکاری قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء، نیروی هوافضای سپاه، و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری طراحی و ساخته شده است. این سامانه، که در سال ۱۳۹۸ رونمایی شد، به‌عنوان پیشرفته‌ترین سیستم پدافند هوایی برد بلند ایران شناخته می‌شود و با سامانه‌های مطرح جهانی مانند اس-۳۰۰ PMU-2 و اس-۴۰۰ روسیه قابل مقایسه است.
به گزارش کبنا نیوز، باور ۳۷۳ برای مقابله با تهدیدات متنوع هوایی، از جمله جنگنده‌های رادارگریز، موشک‌های بالستیک، موشک‌های کروز، و پهپادها طراحی شده و نقش کلیدی در تقویت بازدارندگی دفاعی ایران ایفا می‌کند. در این مقاله، به بررسی جامع تاریخچه، مشخصات فنی، ویژگی‌ها، عملکرد، و چشم‌انداز آینده این سامانه می‌پردازیم.
تاریخچه سامانه باور ۳۷۳: از نیاز تا خودکفایی
انگیزه ساخت باور ۳۷۳
در دهه ۱۳۸۰، ایران برای تقویت پدافند هوایی خود قراردادی به ارزش یک میلیارد دلار برای خرید سامانه اس-۳۰۰ PMU-1 از روسیه امضا کرد. اما تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل در سال ۲۰۱۰، روسیه را از تحویل این سامانه بازداشت. این محدودیت، انگیزه‌ای برای توسعه یک سیستم پدافند هوایی بومی شد. پروژه باور ۳۷۳ در سال ۱۳۹۰ کلید خورد و با تکیه بر دانش متخصصان ایرانی، در کمتر از یک دهه به بهره‌برداری رسید.
رونمایی و مراحل توسعه
باور ۳۷۳ در ۳۱ مرداد ۱۳۹۸ با حضور رئیس‌جمهور وقت، حسن روحانی، رونمایی شد و به شبکه پدافند هوایی ایران ملحق گردید. در سال ۱۴۰۱، نسخه ارتقایافته این سامانه با موشک صیاد ۴B معرفی شد که برد و دقت آن را به‌طور چشمگیری بهبود بخشید. رزمایش‌های متعدد، از جمله رزمایش اقتدار پدافند هوایی ۱۴۰۳، توانایی باور ۳۷۳ در انهدام اهداف دوربرد را تأیید کرد.
مشخصات فنی باور ۳۷۳: جزئیات دقیق
برد و ارتفاع عملیاتی
باور ۳۷۳ پس از ارتقای سال ۱۴۰۱، توانایی شناسایی اهداف از فاصله ۴۵۰ کیلومتر، رهگیری از ۴۰۰ کیلومتر، و درگیری در برد ۳۰۰ کیلومتر را دارد. ارتفاع درگیری این سامانه تا ۳۲ کیلومتر (برخی منابع تا ۶۵ کیلومتر) گزارش شده است، که آن را برای مقابله با اهداف در ارتفاعات بالا مناسب می‌کند.
موشک‌های صیاد ۴ و صیاد ۴B
موشک‌های صیاد ۴ و صیاد ۴B ستون اصلی قدرت آتش باور ۳۷۳ هستند. صیاد ۴B با وزن حدود ۱.۸ تن، طول ۶ متر، و سرعت بیش از ۴.۵ ماخ (۵۵۰۰ کیلومتر بر ساعت)، مجهز به کلاهک انفجاری ۲۰۰ کیلوگرمی است. این موشک از سیستم هدایت ترکیبی (راداری فعال و غیرفعال) و بالک‌های مانورپذیر بهره می‌برد که امکان درگیری با اهداف رادارگریز و موشک‌های بالستیک را فراهم می‌کند.

رادارهای پیشرفته
باور ۳۷۳ از مجموعه‌ای از رادارهای بایاستاتیک و مولتی‌استاتیک استفاده می‌کند که شامل:

• رادار کشف: با برد ۴۵۰ کیلومتر، قادر به شناسایی ۱۰۰ هدف به‌صورت همزمان.
  رادار رهگیری: با برد ۴۰۰ کیلومتر، برای قفل روی اهداف.
  رادار کنترل آتش: برای هدایت دقیق موشک‌ها. این رادارها با فناوری پسیو و امواج بلند، از شناسایی توسط سامانه‌های دشمن مصون هستند و توانایی مقابله با جنگ الکترونیک را دارند.

اجزای اصلی سامانه
باور ۳۷۳ از سه بخش کلیدی تشکیل شده است:

• رادارها: شامل رادارهای کشف، رهگیری، و کنترل آتش، نصب‌شده روی خودروهای سنگین ذوالجناح.
  پست فرماندهی: مجهز به سیستم‌های پردازش پیشرفته برای مدیریت عملیات و اولویت‌بندی اهداف.
  لانچرها: سکوی پرتاب مکعب‌مربعی با ظرفیت ۴ موشک، مشابه سامانه‌های ناوهای جنگی، نصب‌شده روی خودروهای ظفر.

توان درگیری
باور ۳۷۳ می‌تواند ۱۰۰ هدف را شناسایی، ۶۰ هدف را رهگیری، و با ۶ هدف به‌صورت همزمان درگیر شود. زمان واکنش این سامانه کمتر از ۱۰ ثانیه است، که آن را برای محیط‌های جنگی پویا مناسب می‌کند.
ویژگی‌های برجسته باور ۳۷۳
طراحی کاملاً بومی
باور ۳۷۳ از صفر تا صد توسط مهندسان ایرانی طراحی شده و هیچ وابستگی به فناوری خارجی ندارد. این دستاورد، نتیجه همکاری نهادهای علمی، دانشگاه‌ها، و صنایع دفاعی ایران است.
تحرک و استقرار سریع
تمامی اجزای باور ۳۷۳ روی خودروهای سنگین متحرک نصب شده‌اند که امکان جابجایی در کمتر از ۳۰ دقیقه و استقرار در مناطق صعب‌العبور را فراهم می‌کند. این ویژگی، بقای سامانه در برابر حملات دشمن را افزایش می‌دهد.
مقاومت در برابر جنگ الکترونیک
باور ۳۷۳ با استفاده از رادارهای پسیو و سامانه‌های ضدجمینگ، در برابر موشک‌های ضدتشعشع (مانند AGM-88 HARM) و اختلالات الکترونیکی مقاوم است. همچنین، طراحی رادارها امکان تغییر فرکانس سریع را فراهم می‌کند.
انعطاف‌پذیری و ادغام
این سامانه قابلیت ادغام با شبکه پدافند یکپارچه ایران، شامل سامانه‌های اس-۳۰۰، مرصاد، سوم خرداد، و مجید را دارد. باور ۳۷۳ می‌تواند به‌صورت مستقل یا به‌عنوان بخشی از یک شبکه چندلایه عمل کند.
قابلیت درگیری با اهداف پنهانکار
باور ۳۷۳ با بهره‌گیری از رادارهای پیشرفته و موشک‌های صیاد ۴B، توانایی انهدام جنگنده‌های رادارگریز (مانند F-35) و موشک‌های کروز با سطح مقطع راداری پایین را دارد.

نقش باور ۳۷۳ در پدافند هوایی ایران
استقرار در نقاط استراتژیک
باور ۳۷۳ در نقاط کلیدی کشور، از جمله اطراف تأسیسات هسته‌ای (نطنز، فردو)، پایگاه‌های نظامی، و مناطق صنعتی مستقر شده است. تصاویر ماهواره‌ای و گزارش‌های رسمی، حضور این سامانه در مناطق حساس را تأیید می‌کنند.
عملکرد در رزمایش‌ها
باور ۳۷۳ در رزمایش‌های متعدد، از جمله مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ و اقتدار پدافند هوایی ۱۴۰۳، توانایی خود در انهدام اهداف در بردهای ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر را به نمایش گذاشت. این سامانه در کنار اس-۳۰۰، لایه دفاعی برد بلند ایران را تقویت کرده است.
مقایسه با رقبا
در مقایسه با اس-۳۰۰ PMU-2، باور ۳۷۳ از نظر برد رادار (۴۵۰ در مقابل ۳۰۰ کیلومتر) و بومی بودن برتری دارد. با این حال، برخی کارشناسان معتقدند که اس-۳۰۰ در فناوری راداری و تجربه عملیاتی پیشرفته‌تر است. در برابر اس-۴۰۰، باور ۳۷۳ از نظر برد درگیری (۳۰۰ در مقابل ۴۰۰ کیلومتر) عملکرد کمتری دارد، اما هزینه تولید پایین‌تر و استقلال آن، مزیت‌های قابل‌توجهی هستند.
چشم‌انداز آینده باور ۳۷۳
ارتقاهای برنامه‌ریزی‌شده
ایران در حال توسعه نسخه‌های جدیدتر باور ۳۷۳ است که احتمالاً شامل موشک‌هایی با برد بیشتر و رادارهای پیشرفته‌تر خواهد بود. گزارش‌هایی از رونمایی نسل جدید این سامانه در رژه روز ارتش (۲۹ فروردین ۱۴۰۵) وجود دارد.
نسخه دریاپایه
مقامات ایرانی از برنامه‌ریزی برای توسعه نسخه دریاپایه باور ۳۷۳ برای نصب روی ناوهای نیروی دریایی ارتش خبر داده‌اند. این نسخه می‌تواند توان دفاعی دریایی ایران را به‌طور قابل‌توجهی تقویت کند.
صادرات احتمالی
با توجه به موفقیت باور ۳۷۳، گمانه‌زنی‌هایی درباره صادرات این سامانه به کشورهای همسو، مانند ونزوئلا یا سوریه، مطرح شده است. هرچند، تمرکز اصلی ایران فعلاً بر تأمین نیازهای داخلی است.