تاریخ انتشار
چهارشنبه ۲۱ خرداد ۱۴۰۴ ساعت ۱۵:۳۱
کد مطلب : ۵۰۰۵۲۳
وعده‌های نیمه‌تمام در لیشتر؛ کشاورزان همچنان چشم‌انتظار آب
پروژه ۲۰ ساله‌ای که کشاورز را به پمپ شخصی رساند / تقابل مسئولان در دشت لیشتر / بازی پاسکاری در دشت لیشتر؛ آب در کانال هست، اما شبکه خالی است
۰
کبنا ؛در حالی که مسئولان آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد از تکمیل زیرساخت‌های آبرسانی به دشت لیشتر خبر می‌دهند، کشاورزان منطقه همچنان از بی‌آبی رنج می‌برند؛ اختلاف نظر میان آب منطقه‌ای و جهاد کشاورزی، بهره‌برداری از این طرح را به بن‌بست رسانده است.
در ابتدای برنامه، مجری با اشاره به ظرفیت‌های توسعه‌ای استان و اهمیت ویژه دشت لیشتر در تولید محصولات کشاورزی، اعلام کرد که سد کوثر به عنوان یکی از پروژه‌های کلیدی تأمین آب کشور، وظیفه تأمین آب برای پنج استان از جمله کهگیلویه و بویراحمد را بر عهده دارد.
مصلح: آب منطقه‌ای وظیفه خود را انجام داده است
دکتر آرش مصلح، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد، در پاسخ به انتقادات نسبت به تأخیر در آبیاری اراضی لیشتر، با استناد به قوانین بالادستی، گفت: «وظیفه وزارت نیرو و شرکت‌های تابعه آن، احداث سد، خطوط انتقال و تأمین آب تا ابتدای اراضی کشاورزی است. در پروژه لیشتر، ما فراتر از این وظایف عمل کرده‌ایم.»
او افزود: «۱۹ کیلومتر خط انتقال فولادی، ۷۲ کیلومتر کانال درجه دو و چهار ایستگاه پمپاژ در این دشت اجرا شده و هم‌اکنون ۵۶۰ هکتار از اراضی تحت پوشش شبکه آبیاری قرار دارد. با این وجود، بهره‌برداری از شبکه‌های درجه سه و چهار بر عهده جهاد کشاورزی و تشکل‌های آب‌بران است.»
مصلح با اشاره به انتقاداتی که از سوی نماینده مردم در مجلس و کشاورزان مطرح شده، اظهار داشت: «ما حتی برای لایروبی و تعمیر کانال‌ها نیز هزینه کرده‌ایم. اما قانون به من اجازه نمی‌دهد در بهره‌برداری دخالت کنم.»
فرماندار گچساران: تأسیسات هست، اما بهره‌برداری نیست
ایوب مقیمی، فرماندار گچساران، در ارتباط تلفنی با برنامه، با تأیید اقدامات عمرانی انجام‌شده، گفت: «تأسیسات اجرا شده قابل تقدیر است، اما مسئله اصلی، بهره‌برداری صحیح و کارآمد از این زیرساخت‌هاست. کشاورزان به‌ناچار با پمپ‌های شخصی از کانال‌ها آب برداشت می‌کنند، که نشان‌دهنده نبود متولی مشخص در توزیع آب است.»
وی ادامه داد: «پیشنهاد می‌کنم یک تشکل یا تعاونی مسئولیت بهره‌برداری از شبکه را برعهده بگیرد تا کشاورزان متحمل هزینه‌های مضاعف نشوند. سازمان آب منطقه‌ای باید در هماهنگی با جهاد کشاورزی این ساختار را ایجاد کند.»
معتمدی‌پور: تکمیل پمپاژها شرط بهره‌برداری است
سید علی معتمدی‌پور، رئیس سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد، نیز در گفت‌وگویی تلفنی ضمن تأیید تفکیک وظایف دو دستگاه بر اساس قانون، تصریح کرد: «ما تاکنون ۳۷۰۰ هکتار از اراضی دشت لیشتر را تحت پوشش سیستم آبیاری تحت فشار قرار داده‌ایم، اما چون ایستگاه‌های پمپاژ خط یک و دو به‌طور کامل فعال نیستند، شبکه‌های ما بلااستفاده مانده‌اند.»
او اضافه کرد: «در صورت تکمیل این پمپاژها، آمادگی داریم ۳۱۰۰ هکتار دیگر را نیز به سیستم‌های نوین آبیاری مجهز کنیم. اما لازمه این کار، بهره‌برداری کامل از خطوط انتقال توسط شرکت آب منطقه‌ای است.»
انتقادات مردم و وعده‌های بی‌سرانجام
در بخش دیگری از برنامه، گزارشی از کشاورزان دشت لیشتر پخش شد که در آن به مشکلات مزمن این منطقه طی سه دهه گذشته اشاره شد. از جمله، تأخیر در اجرای شبکه‌های آبرسانی، بی‌استفاده ماندن لوله‌ها، کیفیت پایین تجهیزات، و عدم بهره‌برداری مناسب از ایستگاه‌های پمپاژ.
یکی از کشاورزان با گلایه اظهار داشت: «زمین‌های ما به دلیل کم‌آبی قابل کشت نیستند. لوله‌ها سال ۹۰ خریداری شد، اما حالا پوسیده‌اند. پیمانکاران پروژه را رها کرده‌اند.»
مجری: به جای مقصر، راه‌حل ارائه دهید
مجری برنامه بارها تأکید کرد که مسئولان باید با هماهنگی، مشکلات کشاورزان را حل کنند. او خطاب به مهمانان برنامه گفت: «نباید توپ را در زمین یکدیگر بیندازید. مردم منتظر آب هستند. اگر قانون مشخص کرده که بهره‌برداری وظیفه جهاد کشاورزی است، پس چرا تشکل‌های آب‌بران شکل نگرفته‌اند؟»
در حالی که آب منطقه‌ای بر انجام وظایف خود تأکید می‌کند و جهاد کشاورزی بهره‌برداری را مشروط به تحویل کامل پمپاژها می‌داند، فرمانداری نیز خواستار ایجاد یک متولی مشخص برای مدیریت شبکه شده است. با توجه به تأکید رهبر معظم انقلاب بر توجه به مناطق محروم و تحقق عدالت، و در سالی که به‌نام «سرمایه‌گذاری برای تولید» نام‌گذاری شده، انتظار می‌رود این‌گونه اختلافات در اسرع وقت با تدبیر استانداری و پیگیری مشترک دستگاه‌ها پایان یابد تا زمین‌های تشنه دشت لیشتر، رنگ آب را ببینند.
مجری برنامه:
سلام و عرض ادب خدمت بینندگان عزیز شبکه استانی دنا، مرکز کهگیلویه و بویراحمد. خیلی ممنون که ما را همراهی می‌کنید. برنامه «مسیر» با هدف بررسی راهکارهای توسعه، پیشرفت، عمران و آبادانی استان کهگیلویه و بویراحمد روی آنتن می‌رود. استانی که با ظرفیت‌های بی‌نظیر خود، پتانسیل رسیدن به جایگاه شایسته‌ای را دارد. ما در این برنامه تلاش می‌کنیم با مدیریت صحیح منابع، گامی در جهت تحقق این هدف برداریم.
امشب در برنامه «مسیر» به موضوع آب و کشاورزی در دشت لیشتر گچساران می‌پردازیم و با یکی از مدیران استانی گفت‌وگو خواهیم کرد. همچنین، از شما بینندگان گرامی دعوت می‌کنیم در نظرسنجی برنامه شرکت کنید و عملکرد مهمان برنامه را ارزیابی کنید. با انتخاب گزینه یک، چراغ سبز، گزینه دو، چراغ سفید و گزینه سه، چراغ قرمز را روشن کنید.
موضوع امشب ما، آبیاری اراضی دشت لیشتر در گچساران است. قصد داریم مسائل و مشکلات این حوزه را بررسی کنیم و با ارائه راهکارها، به امید خدا شاهد تحقق وعده‌های مسئولان برای رفع این مشکلات باشیم.
قبل از شروع گفت‌وگو، نکته‌ای را یادآوری کنم. سد کوثر، یکی از مهمترین سدهای کشور، تأمین‌کننده آب پنج استان خوزستان، بوشهر، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد و فارس است. بنابراین، انتظارات از مسئولان این حوزه بسیار بالاست.
مهمان امشب برنامه ما، جناب آقای دکتر آرش مصلح، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد هستند. به محض حضور ایشان در استودیو، گفت‌وگوی خود را آغاز خواهیم کرد.
(ورود مهمان به استودیو)
خب، جناب آقای مصلح تشریف آوردند. خیلی خوش آمدید. از شما و همه بینندگان عزیز، به‌ویژه مردم شریف و شایسته استان کهگیلویه و بویراحمد که همواره در عرصه‌های مختلف نظام مقدس جمهوری اسلامی پیشگام بوده‌اند، تشکر می‌کنم. ما در این برنامه، حقوق و مطالبات مردم را پیگیری خواهیم کرد.
جناب مصلح، قبل از حضور شما، اشاره‌ای داشتیم به موضوع آب کشاورزی و وضعیت دشت لیشتر. شنیده‌ایم که چهار ایستگاه پمپاژ آب برای این دشت پیش‌بینی شده تا آب را از سد کوثر به زمین‌های کشاورزی مردم منتقل کند. اما گله‌مندی‌هایی در این زمینه وجود دارد. ان‌شاءالله شما در این باره توضیح خواهید داد. همچنین، گزارش‌هایی برای بینندگان آماده کرده‌ایم که پس از پخش، منتظر پاسخ‌های شما خواهیم بود.
آرش مصلح (مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد)
با عرض سلام و ادب خدمت شما، همکاران محترم صداوسیما، تهیه‌کنندگان برنامه و همه بینندگان گرامی. خدا قوت می‌گویم به همه خدمتگزاران نظام. امروز که تقویم را نگاه می‌کردم، متوجه شدم مصادف است با سالروز سفر تاریخی رهبر معظم انقلاب به استان در خرداد ۱۳۷۳. این سفر، نقطه عطفی در تحولات زیرساختی استان بود، از جمله در بخش آب، برق و راه.
یکی از دستاوردهای مهم آن سفر، احداث سد کوثر بود که به برکت نام رهبر معظم انقلاب، امروز یکی از بزرگ‌ترین و مهمترین سدهای کشور به شمار می‌رود. این سد، نقش کلیدی در تأمین آب منطقه دارد و موضوع برنامه امشب نیز به همین مسئله مرتبط است.
مجری برنامه:
بله، دقیقاً. همان‌طور که اشاره کردید، سد کوثر در سال ۱۳۷۳ و همزمان با سفر رهبر معظم انقلاب وارد فاز اجرایی شد و در سال ۱۳۸۱ آبگیری آن انجام گرفت. این پروژه، اتفاق بزرگی برای منطقه بود. اما همان‌طور که گفتیم، گله‌مندی‌هایی از سوی مردم در خصوص تأمین آب کشاورزی، به‌ویژه در دشت لیشتر، وجود دارد. اجازه دهید ابتدا گزارش مرتبط را پخش کنیم و سپس گفت‌وگو را ادامه دهیم.
با سلام مجدد خدمت بینندگان عزیز، به‌ویژه مردم شریف دشت لیشتر و کشاورزان پرتلاش این منطقه. در ادامه برنامه، گزارش‌هایی از صحبت‌های کشاورزان دشت لیشتر درباره مشکلات پروژه آبرسانی به اراضی کشاورزی این منطقه پخش خواهیم کرد.
(پخش گزارش)
صحبت‌های کشاورزان دشت لیشتر:
- کشاورز اول: پروژه تأمین آب کشاورزی اراضی لیشتر بیش از سه دهه پیش آغاز شده، اما هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده است.
- کشاورز دوم: ما عملاً نمی‌توانیم کشاورزی در این اراضی انجام دهیم و مشکلات زیادی داریم.
- کشاورز سوم: منطقه دره‌بانو، جزء حوزه هفت‌چشمه، به‌شدت با کم‌آبی مواجه است و کاملاً خشک شده.
- کشاورز چهارم: لوله‌هایی برای آبیاری زمین‌ها حدود یک سال پیش در منطقه قرار داده شده، اما بدون استفاده مانده و هیچ بهره‌برداری از آن‌ها نشده است.
- کشاورز پنجم: بیست سال است که با این مشکلات دست‌وپنجه نرم می‌کنیم. قرار بود لوله‌کشی انجام شود، اما چهار سال است که این پروژه به تعویق افتاده.
- کشاورز ششم: زمین‌های ما به دلیل کمبود آب قابل کشت نیستند. لوله‌هایی که در سال ۱۳۹۰ خریداری شده، به دلیل آفتاب‌زدگی و نبود استانداردهای لازم، مقاومت خود را از دست داده‌اند. فاصله زمین‌ها با آب حدود هزار متر است و هیچ امکاناتی برای انتقال آب وجود ندارد. پیمانکاران به دلیل سهل‌انگاری یا ناتوانی فنی، پروژه را متوقف کرده‌اند. در این سه سال هیچ اقدامی برای احداث کانال یا رفع مشکلات انجام نشده است.
(پایان گزارش)
مجری برنامه:
از همراهی شما بینندگان گرامی با برنامه «مسیر» تشکر می‌کنیم. همان‌طور که وعده دادیم، صریح و شفاف با مسئولان استان کهگیلویه و بویراحمد گفت‌وگو خواهیم کرد. بار دیگر یادآوری می‌کنم که می‌توانید در نظرسنجی برنامه شرکت کنید: با ارسال گزینه یک، چراغ سبز، گزینه دو، چراغ سفید و گزینه سه، چراغ قرمز را روشن کنید. نظر شما درباره عملکرد مهمان برنامه از همین طریق مشخص می‌شود.
جناب آقای دکتر مصلح، سد کوثر یک سرمایه ملی است و امسال هم که سال سرمایه‌گذاری برای تولید نام‌گذاری شده، ما این سرمایه عظیم را داریم. کشاورزان ما توانایی تولید دارند، اما متأسفانه به جای تولید، با بیکاری و مشکلات کشاورزی مواجهیم. گزارش را مشاهده کردید؛ مردم گله‌مند هستند. می‌گویند تنها یک کیلومتر با آب فاصله دارند، اما پروژه‌ای که بیست سال طول کشیده و قرار بود تا سال ۱۴۰۰ تحویل شود، هنوز تکمیل نشده.
در ضلع جنوبی سد کوثر، مناطقی مثل اسلام‌آباد، محمودآباد و مظفرآباد از طریق کانال آبرسانی می‌شوند، اما این کانال شکسته و هدررفت آب زیاد است. مردم مجبورند با موتورهای دیزلی زمین‌ها را آبیاری کنند. در مناطق بالادست، مثل روستای هفت‌چشمه، اصلاً آب وجود ندارد. شما برای رفع این مشکلات چه اقدامی انجام داده‌اید؟
آرش مصلح (مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد):
با عرض سلام مجدد خدمت شما و تشکر از کشاورزان محترم. دستگاه‌های اجرایی کشور بر اساس قوانین بالادستی عمل می‌کنند. وزارت نیرو نیز مأموریت‌های خود را بر اساس قوانینی مثل قانون توزیع عادلانه آب، برنامه‌های پنج‌ساله توسعه (که اکنون در برنامه هفتم هستیم) و قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی تعریف می‌کند.
سد کوثر توسط وزارت نیرو برای تأمین آب شرب، صنعت و کشاورزی احداث شد و اکنون حدود بیست سال است که در حال بهره‌برداری است. قانون به ما می‌گوید وزارت نیرو وظیفه مهار و تأمین کلان آب را دارد. ما سد را ساختیم و آب را تأمین کردیم. طبق قانون، آب شرب به شرکت آب و فاضلاب تحویل داده شده و آن‌ها مسئول تصفیه و توزیع آن هستند. آب صنعت نیز به واحدهایی مثل پتروشیمی و پلیمر واگذار شده و ما دیگر در این بخش مسئولیتی نداریم.
برای کشاورزی، قانون می‌گوید آب باید به جهاد کشاورزی تحویل داده شود تا آن‌ها توزیع و مدیریت کنند. با این حال، وزارت نیرو از وظایف خود فراتر رفته و اقدامات زیادی انجام داده است. برای مثال، ۱۹ کیلومتر خط انتقال با لوله‌های فولادی (بالاترین استاندارد در کشور) تا دشت لیشتر احداث شده است. همچنین، ۷۲ کیلومتر کانال درجه دو در این دشت اجرا کردیم تا آب به‌صورت شبکه‌ای پخش شود. چهار ایستگاه پمپاژ نیز در دشت لیشتر جانمایی شده است.
اکنون ۵۶۰ هکتار از اراضی دشت لیشتر تحت پوشش شبکه آبیاری قرار دارد. محصولاتی مثل هندوانه، گوجه‌فرنگی، مرکبات و گندم با استفاده از آب سد کوثر کشت می‌شود. اگر این آب نبود، کشاورزان این محصولات را تولید نمی‌کردند و نیازی به حمل آن‌ها با کامیون نداشتند. اما قانون به ما اجازه نمی‌دهد بیش از این در توزیع آب کشاورزی دخالت کنیم. این وظیفه به جهاد کشاورزی واگذار شده است. مجری برنامه:
درست است، قرار بود این اتفاقات بیفتد و بخشی از کار انجام شده، اما هدف اولیه آبیاری ۶۰۰۰ هکتار از اراضی دشت لیشتر بود که هنوز محقق نشده. شما می‌گویید وظیفه‌تان ساخت سد و تأمین آب بوده و این کار را انجام داده‌اید، اما بخش کشاورزی همچنان با مشکل مواجه است.
(برقراری ارتباط تلفنی با ایوب مقیمی، فرماندار گچساران)
مجری برنامه:
اکنون ارتباط ما با جناب آقای ایوب مقیمی، فرماندار گچساران، برقرار شده است. سلام و شب بخیر، جناب مقیمی.
ایوب مقیمی (فرماندار گچساران):
سلام و عرض ادب خدمت شما، مهمانان گرامی، مردم شریف استان کهگیلویه و بویراحمد و همه بینندگان برنامه در سراسر ایران اسلامی. خدا قوت به مجموعه صداوسیما که این فرصت گفت‌وگو را فراهم کرده‌اند. همچنین از جناب آقای مصلح و همکاران ایشان تشکر می‌کنم.
مجری برنامه:
ممنون از شما، جناب مقیمی. اجازه دهید سریع به موضوع اصلی برنامه بپردازیم. دغدغه مردم دشت لیشتر تأمین آب کشاورزی است. جناب مصلح می‌گویند وظیفه ما ساخت سد و تأمین آب شرب، صنعت و کشاورزی بوده و این کار انجام شده، اما در مناطقی مثل هفت‌چشمه، کشاورزان آب ندارند. آن‌ها نمی‌توانند به کشت مرکبات، باغات یا محصولات متنوع بپردازند. در سالی که به نام سرمایه‌گذاری برای تولید نام‌گذاری شده، این مشکلات مانع تحقق اهداف است. شما مشکل را در کجا می‌بینید؟
ایوب مقیمی (فرماندار گچساران):
ابتدا باید از زحمات دوستان، از جمله جناب مصلح و همکارانشان، قدردانی کنیم. نباید تلاش‌های آن‌ها را نادیده گرفت.
مجری برنامه:
جناب مقیمی، با تشکر از شما، لطفاً صریح به موضوع بپردازید. مشکل مردم کجاست؟ ما در این برنامه به دنبال حل مشکلات هستیم، نه فقط تشکر.
ایوب مقیمی (فرماندار گچساران):
حق با شماست. زحمات جناب مصلح و همکارانشان قابل تقدیر است، اما بهره‌بردار نهایی، یعنی کشاورز، باید تشخیص دهد که کار به‌درستی انجام شده یا نه. من شخصاً از مزارع دشت لیشتر بازدید کرده‌ام. سرمایه کلانی برای احداث سد، تأسیسات و پمپاژ هزینه شده، اما مشکل اینجاست که بهره‌برداری صحیح انجام نمی‌شود.
در حال حاضر، بسیاری از کشاورزان با پمپ‌های شخصی از کانال‌ها آب برداشت می‌کنند. این نشان می‌دهد که تأسیسات زیرسمیتی مثل شبکه‌های توزیع به‌درستی استفاده نمی‌شود. مشکل اصلی نبود متولی مشخص برای بهره‌برداری است. باید نهادی تشکیل شود که پس از تحویل آب به دشت، مدیریت توزیع را بر عهده بگیرد.
کشاورزان نباید مجرداً هزینه کنند و موتور یا تجهیزات اضافی خریداری کنند. این همه هزینه برای پروژه شده، اما کشاورز دوباره متحمل هزینه‌های اضافی می‌شود. این روند درست نیست و باید اصلاح شود.
مجری برنامه:
دقیقاً، چرا نباید صراحتاً بگوییم مشکل کجاست؟ شما می‌گویید مشکل در نبود متولی بهره‌برداری است. جناب آقای مقیمی، وظیفه بهره‌برداری از این تأسیسات بر عهده کیست؟
ایوب مقیمی (فرماندار گچساران):
همان‌طور که عرض کردم، سرمایه کلانی برای احداث سد، تأسیسات و پمپاژ هزینه شده است. جناب آقای مصلح، من خودم از مزارع دشت لیشتر بازدید کرده‌ام. بسیاری از بهره‌برداران، با عرض پوزش، به دلیل نبود سیستم توزیع مناسب، مجبورند با پمپ‌های شخصی از کانال‌ها آب برداشت کنند. اینکه آب به کانال رسیده، خوب است، اما این تأسیسات زیرزمینی که با هزینه‌های زیاد ایجاد شده، عملاً استفاده نمی‌شود.
مشکل اصلی اینجاست که باید بعد از رسیدن آب به مزارع، یک تشکل یا شرکت تعاونی برای بهره‌برداری تشکیل شود. نباید کشاورزان سردرگم باشند. درست نیست که با این همه هزینه، کشاورز دوباره مجبور باشد موتور یا تجهیزات بخرد و هزینه اضافی متحمل شود. به نظر من، امور آب منطقه‌ای باید ساماندهی این موضوع را بر عهده بگیرد.
مجری برنامه:
جناب آقای مقیمی، صراحتاً بفرمایید مشکل کجاست؟
آقای مصلح وظیفه شماست!
آرش مصلح (مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد):
با عرض سلام مجدد و تشکر از جناب آقای مقیمی که در همه زمینه‌ها همراه ما بوده‌اند. اجازه دهید توضیح دهم. در دیگر استان‌ها، مثل خوزستان، وزارت نیرو آب را تا ابتدای دشت تحویل می‌دهد و از آنجا به بعد، جهاد کشاورزی و تشکل‌های آب‌بران مدیریت توزیع را بر عهده می‌گیرند. طبق ماده ۲۹ قانون توزیع عادلانه آب و ماده ۱۳ قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی، ایجاد شبکه‌های درجه سه و چهار و انتقال آب به مزارع بر عهده وزارت جهاد کشاورزی است.
ما در کهگیلویه و بویراحمد، برخلاف ۳۱ استان دیگر، فراتر از وظایف خود عمل کرده‌ایم. نه‌تنها سد را ساختیم و آب را تأمین کردیم، بلکه ۱۹ کیلومتر خط انتقال فولادی و ۷۲ کیلومتر کانال درجه دو در دشت لیشتر اجرا کردیم. حتی چهار ایستگاه پمپاژ جانمایی شده است. از سال گذشته تا کنون، پنج میلیارد تومان برای لایروبی کانال‌ها هزینه کرده‌ایم، در حالی که این کار اصولاً وظیفه مردم یا تشکل‌هاست.
همچنین، شش میلیارد تومان برای تعمیر کانال‌هایی که به دلیل تردد کامیون‌های کشاورزان تخریب شده، هزینه کرده‌ایم. سه پیمانکار با بودجه ۱۰۰ میلیارد تومان برای تکمیل ایستگاه‌های پمپاژ مشغول کار هستند. جناب آقای مقیمی، جناب آقای تاجگردون، نماینده محترم، و استاندار نیز از این پروژه‌ها بازدید کرده و ایستگاه‌ها را افتتاح کرده‌اند. اما قانون به من اجازه نمی‌دهد در بهره‌برداری دخالت کنم. این وظیفه جهاد کشاورزی و تشکل‌های آب‌بران است.
مجری برنامه:
اجازه دهید اشاره‌ای به صحبت‌های جناب آقای تاجگردون، نماینده محترم، داشته باشیم. ایشان در فضای مجازی به گله‌مندی‌هایی اشاره کرده‌اند و گفته‌اند صدها میلیارد تومان بودجه برای این پروژه‌ها تخصیص یافته، اما مدیریت صحیحی برای مصرف بهینه این اعتبارات وجود ندارد. همچنین نگرانی‌هایی درباره تخصیص بودجه‌های جدید مطرح کرده‌اند.
جناب مصلح، شما می‌فرمایید ایستگاه‌های پمپاژ، اتاق نگهبانی، پمپ‌های انگلیسی و سیستم مدار بسته دارید، اما بهره‌برداری همچنان مشکل دارد. قانوناً این وظیفه کیست؟
آرش مصلح (مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد):
بله، عرض کردم که قانون فصل‌الخطاب است. پروژه دشت لیشتر تمام شده و آب به کانال‌ها رسیده است. طبق قانون، وقتی آب به کانال می‌رسد، وظیفه وزارت نیرو پایان می‌یابد. بودجه‌ای برای بهره‌برداری به ما تخصیص داده نمی‌شود. ماده ۳۴ قانون تشکیل جهاد کشاورزی صراحتاً می‌گوید تشکل‌های آب‌بران باید توسط جهاد کشاورزی تشکیل شوند تا توزیع آب را مدیریت کنند.
ما حتی در روستاهای بالادست، مثل هفت‌چشمه، کانال کشیده‌ایم، اما بهره‌برداری و نگهداری این کانال‌ها بر عهده کیست؟ این وظیفه جهاد کشاورزی است. من نمی‌توانم فراتر از قانون عمل کنم. اگر در بودجه کشور، ردیفی برای بهره‌برداری شبکه آبیاری دشت لیشتر پیدا کردید، بفرمایید. مشکل در جای دیگری است، نه در عملکرد آب منطقه‌ای.
مجری برنامه:
جناب مصلح، شما را دعوت کردیم تا هم از عملکرد خود دفاع کنید و هم صراحتاً بگویید مشکل کجاست. الان وظیفه کیست که آب به اراضی لیشتر برسد؟
آرش مصلح (مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد):
صراحتاً عرض می‌کنم، وظیفه من تمام شده است. پروژه دشت لیشتر تکمیل شده و آب به کانال‌ها رسیده است. قانون به من اجازه نمی‌دهد در بهره‌برداری دخالت کنم. این وظیفه جهاد کشاورزی است که باید تشکل‌های آب‌بران را تشکیل دهد و توزیع آب را مدیریت کند.
سید علی معتمدی‌پور (رئیس سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد):
بسم‌الله الرحمن الرحیم. عرض سلام و ادب خدمت شما، مهمانان گرامی، جناب آقای مقیمی، فرماندار محترم گچساران، و جناب آقای مصلح. از صداوسیما تشکر ویژه می‌کنم که این فرصت را فراهم کرده تا مشکلات مردم را مستقیماً بشنویم و پاسخگو باشیم.
مجری برنامه:
ممنون، جناب آقای معتمدی‌پور. اگر بیننده برنامه بوده باشید، توضیحات جناب مصلح و جناب مقیمی را شنیدید. بخش زیادی از مردم دشت لیشتر که کشاورز و مولد هستند، از نبود آب کافی برای اراضی کشاورزی خود گله‌مندند. ظاهراً اجرای فازهای سه و چهار شبکه آبیاری بر عهده جهاد کشاورزی است. لطفاً توضیح دهید مشکل کجاست؟
سید علی معتمدی‌پور (رئیس سازمان جهاد کشاورزی)
بله، همان‌طور که جناب مصلح اشاره کردند، طبق ماده ۱۳ قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی، وظایف بین آب منطقه‌ای و جهاد کشاورزی تفکیک شده است. وظیفه آب منطقه‌ای سدسازی، پمپاژ و احداث خطوط انتقال یک و دو تا سر مزارع است. از آنجا به بعد، جهاد کشاورزی مسئول اجرای سیستم‌های آبیاری تحت فشار در مزارع است.
در دشت لیشتر و تنگ‌انگشتری، حدود ۷۲۰۰ هکتار اراضی کشاورزی داریم. کانال‌های خط یک و دو احداث شده‌اند و بخشی از اراضی تحت پوشش قرار گرفته‌اند، اما در تنگ‌انگشتری، به‌جز مناطق محدودی که اخیراً افتتاح شده، بهره‌برداری کامل انجام نشده است. چهار ایستگاه پمپاژ که راه‌اندازی شده‌اند، هنوز به‌طور کامل به شبکه متصل نشده‌اند و مردم مجبورند با پمپ‌های شخصی و انفرادی آب برداشت کنند.
مجری برنامه:
جناب معتمدی‌پور، صراحتاً بفرمایید مشکل کجاست؟ قانون وظایف را مشخص کرده، اما چرا همه اراضی دشت لیشتر از آب بهره‌مند نیستند؟
سید علی معتمدی‌پور (رئیس سازمان جهاد کشاورزی):
وقتی آب از طریق خطوط انتقال یک و دو به دشت برسد، جهاد کشاورزی موظف است شبکه‌های سه و چهار را اجرا کند. تاکنون ۳۷۰۰ هکتار از اراضی تحت پوشش سیستم آبیاری تحت فشار قرار گرفته، اما مشکل اینجاست که پمپاژهای خط یک و دو هنوز آب را به‌طور کامل به این شبکه‌ها نرسانده‌اند. این وظیفه آب منطقه‌ای است که پمپاژها را راه‌اندازی کند. در حال حاضر، کشاورزان در برخی مناطق خودشان با خرید لوله و پمپ‌های شخصی به شبکه‌های ما وصل شده‌اند. آبیاری نوین قرار بود در این مناطق اجرا شود، اما چون آب به‌طور کامل نرسیده، این سیستم عملاً بلااستفاده مانده است.
مجری برنامه:
برای منطقه هفت‌چشمه که در گزارش‌ها دیدیم با کمبود شدید آب مواجه است، چه برنامه‌ای دارید؟
سید علی معتمدی‌پور (رئیس سازمان جهاد کشاورزی):
در هفت‌چشمه، خطوط یک و دو با حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد پیشرفت در حال تکمیل هستند. وقتی این خطوط کامل شوند، ما می‌توانیم اعتبارات لازم را تخصیص دهیم و سیستم‌های آبیاری تحت فشار را اجرا کنیم. اما برخی کانال‌ها شکسته شده و هدررفت آب داریم. سیستم‌های اجرا‌شده اما به دلیل نرسیدن آب بلااستفاده مانده‌اند.
مجری برنامه:
وقت‌مان محدود است، جناب معتمدی‌پور. در ۳۰ ثانیه بفرمایید چه راهکاری دارید؟
سید علی معتمدی‌پور (رئیس سازمان جهاد کشاورزی):
۳۱۰۰ هکتار از سیستم‌های آبیاری ما آماده است. اگر خطوط یک و دو و پمپاژها توسط آب منطقه‌ای تکمیل شوند، ما می‌توانیم فازهای سه و چهار را به‌طور کامل اجرا کنیم. این هم‌افزایی بین آب منطقه‌ای و جهاد کشاورزی ضروری است تا مشکل کشاورزان حل شود.
مجری برنامه:
ممنون، جناب معتمدی‌پور. با شما خداحافظی می‌کنیم. جناب آقای مقیمی، هنوز در ارتباط هستید؟ لطفاً نکته پایانی خود را بفرمایید.
ایوب مقیمی (فرماندار گچساران):
بله، فقط یک نکته عرض می‌کنم. در ابتدای سال، استاندار محترم و مجموعه دستگاه‌ها تعهد دادند که تا پایان تیرماه، شش ایستگاه پمپاژ به بهره‌برداری برسد. من چند روز پیش از پروژه بازدید کردم، اما پیشرفت قابل‌توجهی ندیدم. از جناب مصلح و همکارانشان درخواست دارم در این فرصت باقی‌مانده، تلاش بیشتری کنند تا این تعهد عملی شود.
مجری برنامه:
جناب مقیمی، پیشنهاد می‌کنم شما، جناب مصلح و جناب معتمدی‌پور در گچساران جلسه‌ای تشکیل دهید و تکلیف مردم را روشن کنید. نباید دنبال مقصر بگردیم، بلکه باید مشکل حل شود. مردم از شما به‌عنوان نماینده عالی دولت انتظار دارند با رایزنی و پیگیری، این مسئله را به سرانجام برسانید. با شما خداحافظی می‌کنیم. خدانگهدار.
همچنین، نامه‌ای از استاندار محترم، جناب آقای احمدزاده، به آب منطقه‌ای ارجاع شده که تأکید کرده‌اند فوراً برای رفع مشکلات اقدام شود. جناب مصلح، نظر شما درباره این نامه چیست؟
آرش مصلح (مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد):
عرض کردم که ما مثل ۳۱ استان دیگر عمل کرده‌ایم. وظیفه ما طبق قانون، ساخت سد و انتقال آب تا ابتدای دشت است. ما فراتر از این رفته‌ایم و تا انتهای دشت لیشتر کانال کشیده‌ایم، ایستگاه پمپاژ ساخته‌ایم و حتی نگهبان گذاشته‌ایم. گزارش‌های شما تناقض دارد. از یک طرف می‌گویید هزاران تن گوجه و هندوانه روی دست کشاورزان مانده و کامیون برای حمل نیست، از طرف دیگر می‌گویید آب نیست. این محصولات با چه آبی تولید شده‌اند؟
من نمی‌گویم کار جهاد کشاورزی یا شخص دیگری مشکل دارد. قانون می‌گوید وظیفه من تا تحویل آب به کانال‌هاست. از آنجا به بعد، جهاد کشاورزی باید وارد عمل شود. من نمی‌توانم توپ را به گردن کسی بیندازم، اما وظیفه‌ام را انجام داده‌ام.
مجری برنامه:
جناب مصلح، گزارش‌های ما تناقضی ندارد. کشاورزان با پمپ‌های شخصی و هزینه‌های اضافی تولید می‌کنند، اما سیستم آبیاری نوین که هزینه زیادی برای آن شده، بلااستفاده مانده است.
آرش مصلح (مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای):
منظورم این نیست که گزارش شما اشتباه است. می‌گویم وقتی محصول تولید شده، یعنی آب وجود دارد. وقتی همه به دلیل نبود کامیون برای انتقال محصولات کشاورزی حرف‌های زیادی به‌وجود می‌آید، یعنی تولید بوده و آب این تولید را من داده‌ام. من وظیفه‌ام را انجام داده‌ام و آب را به دشت رسانده‌ام. حالا بهره‌برداری از این آب وظیفه کیست؟
(در این لحظه، فردی ناشناس جلوی دوربین ظاهر شد و صحبت‌هایی کرد که مشخص نبود چه سمتی در برنامه دارد.)
صحبت‌های پایانی مجری برنامه:
بینندگان گرامی، گفت‌وگوی امشب را مشاهده کردید. ما مطالبات شما را مطرح کردیم و مسئولان را دعوت کردیم تا پاسخگو باشند. جناب معتمدی‌پور گفتند آب منطقه‌ای باید پمپاژها را تکمیل کند، اما متأسفانه دیدید که بحث به نتیجه مشخصی نرسید.
مسئولان محترم باید بدانند که در هر رده‌ای مسئول هستند و باید پاسخگوی مردم باشند. ما با احترام کامل به مهمانان، مطالبات شما را مطرح کردیم. کشاورزان دشت لیشتر منتظر آبرسانی هستند و آب منطقه‌ای موظف به پاسخگویی است.
از شما دعوت می‌کنیم در نظرسنجی برنامه شرکت کنید: گزینه یک برای چراغ سبز، گزینه دو برای چراغ سفید و گزینه سه برای چراغ قرمز. ارزیابی عملکرد مسئولان با شماست. امیدواریم این گفت‌وگو به حل مشکلات کمک کند. شب‌تان بخیر.
در ابتدای برنامه، مجری با اشاره به ظرفیت‌های توسعه‌ای استان و اهمیت ویژه دشت لیشتر در تولید محصولات کشاورزی، اعلام کرد که سد کوثر به عنوان یکی از پروژه‌های کلیدی تأمین آب کشور، وظیفه تأمین آب برای پنج استان از جمله کهگیلویه و بویراحمد را بر عهده دارد.
مصلح: آب منطقه‌ای وظیفه خود را انجام داده است
دکتر آرش مصلح، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد، در پاسخ به انتقادات نسبت به تأخیر در آبیاری اراضی لیشتر، با استناد به قوانین بالادستی، گفت: «وظیفه وزارت نیرو و شرکت‌های تابعه آن، احداث سد، خطوط انتقال و تأمین آب تا ابتدای اراضی کشاورزی است. در پروژه لیشتر، ما فراتر از این وظایف عمل کرده‌ایم.»
او افزود: «۱۹ کیلومتر خط انتقال فولادی، ۷۲ کیلومتر کانال درجه دو و چهار ایستگاه پمپاژ در این دشت اجرا شده و هم‌اکنون ۵۶۰ هکتار از اراضی تحت پوشش شبکه آبیاری قرار دارد. با این وجود، بهره‌برداری از شبکه‌های درجه سه و چهار بر عهده جهاد کشاورزی و تشکل‌های آب‌بران است.»
مصلح با اشاره به انتقاداتی که از سوی نماینده مردم در مجلس و کشاورزان مطرح شده، اظهار داشت: «ما حتی برای لایروبی و تعمیر کانال‌ها نیز هزینه کرده‌ایم. اما قانون به من اجازه نمی‌دهد در بهره‌برداری دخالت کنم.»
فرماندار گچساران: تأسیسات هست، اما بهره‌برداری نیست
ایوب مقیمی، فرماندار گچساران، در ارتباط تلفنی با برنامه، با تأیید اقدامات عمرانی انجام‌شده، گفت: «تأسیسات اجرا شده قابل تقدیر است، اما مسئله اصلی، بهره‌برداری صحیح و کارآمد از این زیرساخت‌هاست. کشاورزان به‌ناچار با پمپ‌های شخصی از کانال‌ها آب برداشت می‌کنند، که نشان‌دهنده نبود متولی مشخص در توزیع آب است.»
وی ادامه داد: «پیشنهاد می‌کنم یک تشکل یا تعاونی مسئولیت بهره‌برداری از شبکه را برعهده بگیرد تا کشاورزان متحمل هزینه‌های مضاعف نشوند. سازمان آب منطقه‌ای باید در هماهنگی با جهاد کشاورزی این ساختار را ایجاد کند.»
معتمدی‌پور: تکمیل پمپاژها شرط بهره‌برداری است
سید علی معتمدی‌پور، رئیس سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد، نیز در گفت‌وگویی تلفنی ضمن تأیید تفکیک وظایف دو دستگاه بر اساس قانون، تصریح کرد: «ما تاکنون ۳۷۰۰ هکتار از اراضی دشت لیشتر را تحت پوشش سیستم آبیاری تحت فشار قرار داده‌ایم، اما چون ایستگاه‌های پمپاژ خط یک و دو به‌طور کامل فعال نیستند، شبکه‌های ما بلااستفاده مانده‌اند.»
او اضافه کرد: «در صورت تکمیل این پمپاژها، آمادگی داریم ۳۱۰۰ هکتار دیگر را نیز به سیستم‌های نوین آبیاری مجهز کنیم. اما لازمه این کار، بهره‌برداری کامل از خطوط انتقال توسط شرکت آب منطقه‌ای است.»
انتقادات مردم و وعده‌های بی‌سرانجام
در بخش دیگری از برنامه، گزارشی از کشاورزان دشت لیشتر پخش شد که در آن به مشکلات مزمن این منطقه طی سه دهه گذشته اشاره شد. از جمله، تأخیر در اجرای شبکه‌های آبرسانی، بی‌استفاده ماندن لوله‌ها، کیفیت پایین تجهیزات، و عدم بهره‌برداری مناسب از ایستگاه‌های پمپاژ.
یکی از کشاورزان با گلایه اظهار داشت: «زمین‌های ما به دلیل کم‌آبی قابل کشت نیستند. لوله‌ها سال ۹۰ خریداری شد، اما حالا پوسیده‌اند. پیمانکاران پروژه را رها کرده‌اند.»
مجری: به جای مقصر، راه‌حل ارائه دهید
مجری برنامه بارها تأکید کرد که مسئولان باید با هماهنگی، مشکلات کشاورزان را حل کنند. او خطاب به مهمانان برنامه گفت: «نباید توپ را در زمین یکدیگر بیندازید. مردم منتظر آب هستند. اگر قانون مشخص کرده که بهره‌برداری وظیفه جهاد کشاورزی است، پس چرا تشکل‌های آب‌بران شکل نگرفته‌اند؟»
در حالی که آب منطقه‌ای بر انجام وظایف خود تأکید می‌کند و جهاد کشاورزی بهره‌برداری را مشروط به تحویل کامل پمپاژها می‌داند، فرمانداری نیز خواستار ایجاد یک متولی مشخص برای مدیریت شبکه شده است. با توجه به تأکید رهبر معظم انقلاب بر توجه به مناطق محروم و تحقق عدالت، و در سالی که به‌نام «سرمایه‌گذاری برای تولید» نام‌گذاری شده، انتظار می‌رود این‌گونه اختلافات در اسرع وقت با تدبیر استانداری و پیگیری مشترک دستگاه‌ها پایان یابد تا زمین‌های تشنه دشت لیشتر، رنگ آب را ببینند.
******
متن کامل این فیلم را در ادامه بخوانید.مجری برنامه:
سلام و عرض ادب خدمت بینندگان عزیز شبکه استانی دنا، مرکز کهگیلویه و بویراحمد. خیلی ممنون که ما را همراهی می‌کنید. برنامه «مسیر» با هدف بررسی راهکارهای توسعه، پیشرفت، عمران و آبادانی استان کهگیلویه و بویراحمد روی آنتن می‌رود. استانی که با ظرفیت‌های بی‌نظیر خود، پتانسیل رسیدن به جایگاه شایسته‌ای را دارد. ما در این برنامه تلاش می‌کنیم با مدیریت صحیح منابع، گامی در جهت تحقق این هدف برداریم.
امشب در برنامه «مسیر» به موضوع آب و کشاورزی در دشت لیشتر گچساران می‌پردازیم و با یکی از مدیران استانی گفت‌وگو خواهیم کرد. همچنین، از شما بینندگان گرامی دعوت می‌کنیم در نظرسنجی برنامه شرکت کنید و عملکرد مهمان برنامه را ارزیابی کنید. با انتخاب گزینه یک، چراغ سبز، گزینه دو، چراغ سفید و گزینه سه، چراغ قرمز را روشن کنید.
موضوع امشب ما، آبیاری اراضی دشت لیشتر در گچساران است. قصد داریم مسائل و مشکلات این حوزه را بررسی کنیم و با ارائه راهکارها، به امید خدا شاهد تحقق وعده‌های مسئولان برای رفع این مشکلات باشیم.
قبل از شروع گفت‌وگو، نکته‌ای را یادآوری کنم. سد کوثر، یکی از مهمترین سدهای کشور، تأمین‌کننده آب پنج استان خوزستان، بوشهر، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد و فارس است. بنابراین، انتظارات از مسئولان این حوزه بسیار بالاست.
مهمان امشب برنامه ما، جناب آقای دکتر آرش مصلح، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد هستند. به محض حضور ایشان در استودیو، گفت‌وگوی خود را آغاز خواهیم کرد.
(ورود مهمان به استودیو)
خب، جناب آقای مصلح تشریف آوردند. خیلی خوش آمدید. از شما و همه بینندگان عزیز، به‌ویژه مردم شریف و شایسته استان کهگیلویه و بویراحمد که همواره در عرصه‌های مختلف نظام مقدس جمهوری اسلامی پیشگام بوده‌اند، تشکر می‌کنم. ما در این برنامه، حقوق و مطالبات مردم را پیگیری خواهیم کرد.
جناب مصلح، قبل از حضور شما، اشاره‌ای داشتیم به موضوع آب کشاورزی و وضعیت دشت لیشتر. شنیده‌ایم که چهار ایستگاه پمپاژ آب برای این دشت پیش‌بینی شده تا آب را از سد کوثر به زمین‌های کشاورزی مردم منتقل کند. اما گله‌مندی‌هایی در این زمینه وجود دارد. ان‌شاءالله شما در این باره توضیح خواهید داد. همچنین، گزارش‌هایی برای بینندگان آماده کرده‌ایم که پس از پخش، منتظر پاسخ‌های شما خواهیم بود.
آرش مصلح (مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد)
با عرض سلام و ادب خدمت شما، همکاران محترم صداوسیما، تهیه‌کنندگان برنامه و همه بینندگان گرامی. خدا قوت می‌گویم به همه خدمتگزاران نظام. امروز که تقویم را نگاه می‌کردم، متوجه شدم مصادف است با سالروز سفر تاریخی رهبر معظم انقلاب به استان در خرداد ۱۳۷۳. این سفر، نقطه عطفی در تحولات زیرساختی استان بود، از جمله در بخش آب، برق و راه.
یکی از دستاوردهای مهم آن سفر، احداث سد کوثر بود که به برکت نام رهبر معظم انقلاب، امروز یکی از بزرگ‌ترین و مهمترین سدهای کشور به شمار می‌رود. این سد، نقش کلیدی در تأمین آب منطقه دارد و موضوع برنامه امشب نیز به همین مسئله مرتبط است.
مجری برنامه:
بله، دقیقاً. همان‌طور که اشاره کردید، سد کوثر در سال ۱۳۷۳ و همزمان با سفر رهبر معظم انقلاب وارد فاز اجرایی شد و در سال ۱۳۸۱ آبگیری آن انجام گرفت. این پروژه، اتفاق بزرگی برای منطقه بود. اما همان‌طور که گفتیم، گله‌مندی‌هایی از سوی مردم در خصوص تأمین آب کشاورزی، به‌ویژه در دشت لیشتر، وجود دارد. اجازه دهید ابتدا گزارش مرتبط را پخش کنیم و سپس گفت‌وگو را ادامه دهیم.
با سلام مجدد خدمت بینندگان عزیز، به‌ویژه مردم شریف دشت لیشتر و کشاورزان پرتلاش این منطقه. در ادامه برنامه، گزارش‌هایی از صحبت‌های کشاورزان دشت لیشتر درباره مشکلات پروژه آبرسانی به اراضی کشاورزی این منطقه پخش خواهیم کرد.
(پخش گزارش)
صحبت‌های کشاورزان دشت لیشتر:
- کشاورز اول: پروژه تأمین آب کشاورزی اراضی لیشتر بیش از سه دهه پیش آغاز شده، اما هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده است.
- کشاورز دوم: ما عملاً نمی‌توانیم کشاورزی در این اراضی انجام دهیم و مشکلات زیادی داریم.
- کشاورز سوم: منطقه دره‌بانو، جزء حوزه هفت‌چشمه، به‌شدت با کم‌آبی مواجه است و کاملاً خشک شده.
- کشاورز چهارم: لوله‌هایی برای آبیاری زمین‌ها حدود یک سال پیش در منطقه قرار داده شده، اما بدون استفاده مانده و هیچ بهره‌برداری از آن‌ها نشده است.
- کشاورز پنجم: بیست سال است که با این مشکلات دست‌وپنجه نرم می‌کنیم. قرار بود لوله‌کشی انجام شود، اما چهار سال است که این پروژه به تعویق افتاده.
- کشاورز ششم: زمین‌های ما به دلیل کمبود آب قابل کشت نیستند. لوله‌هایی که در سال ۱۳۹۰ خریداری شده، به دلیل آفتاب‌زدگی و نبود استانداردهای لازم، مقاومت خود را از دست داده‌اند. فاصله زمین‌ها با آب حدود هزار متر است و هیچ امکاناتی برای انتقال آب وجود ندارد. پیمانکاران به دلیل سهل‌انگاری یا ناتوانی فنی، پروژه را متوقف کرده‌اند. در این سه سال هیچ اقدامی برای احداث کانال یا رفع مشکلات انجام نشده است.
(پایان گزارش)
مجری برنامه:
از همراهی شما بینندگان گرامی با برنامه «مسیر» تشکر می‌کنیم. همان‌طور که وعده دادیم، صریح و شفاف با مسئولان استان کهگیلویه و بویراحمد گفت‌وگو خواهیم کرد. بار دیگر یادآوری می‌کنم که می‌توانید در نظرسنجی برنامه شرکت کنید: با ارسال گزینه یک، چراغ سبز، گزینه دو، چراغ سفید و گزینه سه، چراغ قرمز را روشن کنید. نظر شما درباره عملکرد مهمان برنامه از همین طریق مشخص می‌شود.
جناب آقای دکتر مصلح، سد کوثر یک سرمایه ملی است و امسال هم که سال سرمایه‌گذاری برای تولید نام‌گذاری شده، ما این سرمایه عظیم را داریم. کشاورزان ما توانایی تولید دارند، اما متأسفانه به جای تولید، با بیکاری و مشکلات کشاورزی مواجهیم. گزارش را مشاهده کردید؛ مردم گله‌مند هستند. می‌گویند تنها یک کیلومتر با آب فاصله دارند، اما پروژه‌ای که بیست سال طول کشیده و قرار بود تا سال ۱۴۰۰ تحویل شود، هنوز تکمیل نشده.
در ضلع جنوبی سد کوثر، مناطقی مثل اسلام‌آباد، محمودآباد و مظفرآباد از طریق کانال آبرسانی می‌شوند، اما این کانال شکسته و هدررفت آب زیاد است. مردم مجبورند با موتورهای دیزلی زمین‌ها را آبیاری کنند. در مناطق بالادست، مثل روستای هفت‌چشمه، اصلاً آب وجود ندارد. شما برای رفع این مشکلات چه اقدامی انجام داده‌اید؟
آرش مصلح (مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد):
با عرض سلام مجدد خدمت شما و تشکر از کشاورزان محترم. دستگاه‌های اجرایی کشور بر اساس قوانین بالادستی عمل می‌کنند. وزارت نیرو نیز مأموریت‌های خود را بر اساس قوانینی مثل قانون توزیع عادلانه آب، برنامه‌های پنج‌ساله توسعه (که اکنون در برنامه هفتم هستیم) و قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی تعریف می‌کند.
سد کوثر توسط وزارت نیرو برای تأمین آب شرب، صنعت و کشاورزی احداث شد و اکنون حدود بیست سال است که در حال بهره‌برداری است. قانون به ما می‌گوید وزارت نیرو وظیفه مهار و تأمین کلان آب را دارد. ما سد را ساختیم و آب را تأمین کردیم. طبق قانون، آب شرب به شرکت آب و فاضلاب تحویل داده شده و آن‌ها مسئول تصفیه و توزیع آن هستند. آب صنعت نیز به واحدهایی مثل پتروشیمی و پلیمر واگذار شده و ما دیگر در این بخش مسئولیتی نداریم.
برای کشاورزی، قانون می‌گوید آب باید به جهاد کشاورزی تحویل داده شود تا آن‌ها توزیع و مدیریت کنند. با این حال، وزارت نیرو از وظایف خود فراتر رفته و اقدامات زیادی انجام داده است. برای مثال، ۱۹ کیلومتر خط انتقال با لوله‌های فولادی (بالاترین استاندارد در کشور) تا دشت لیشتر احداث شده است. همچنین، ۷۲ کیلومتر کانال درجه دو در این دشت اجرا کردیم تا آب به‌صورت شبکه‌ای پخش شود. چهار ایستگاه پمپاژ نیز در دشت لیشتر جانمایی شده است.
اکنون ۵۶۰ هکتار از اراضی دشت لیشتر تحت پوشش شبکه آبیاری قرار دارد. محصولاتی مثل هندوانه، گوجه‌فرنگی، مرکبات و گندم با استفاده از آب سد کوثر کشت می‌شود. اگر این آب نبود، کشاورزان این محصولات را تولید نمی‌کردند و نیازی به حمل آن‌ها با کامیون نداشتند. اما قانون به ما اجازه نمی‌دهد بیش از این در توزیع آب کشاورزی دخالت کنیم. این وظیفه به جهاد کشاورزی واگذار شده است. مجری برنامه:
درست است، قرار بود این اتفاقات بیفتد و بخشی از کار انجام شده، اما هدف اولیه آبیاری ۶۰۰۰ هکتار از اراضی دشت لیشتر بود که هنوز محقق نشده. شما می‌گویید وظیفه‌تان ساخت سد و تأمین آب بوده و این کار را انجام داده‌اید، اما بخش کشاورزی همچنان با مشکل مواجه است.
(برقراری ارتباط تلفنی با ایوب مقیمی، فرماندار گچساران)
مجری برنامه:
اکنون ارتباط ما با جناب آقای ایوب مقیمی، فرماندار گچساران، برقرار شده است. سلام و شب بخیر، جناب مقیمی.
ایوب مقیمی (فرماندار گچساران):
سلام و عرض ادب خدمت شما، مهمانان گرامی، مردم شریف استان کهگیلویه و بویراحمد و همه بینندگان برنامه در سراسر ایران اسلامی. خدا قوت به مجموعه صداوسیما که این فرصت گفت‌وگو را فراهم کرده‌اند. همچنین از جناب آقای مصلح و همکاران ایشان تشکر می‌کنم.
مجری برنامه:
ممنون از شما، جناب مقیمی. اجازه دهید سریع به موضوع اصلی برنامه بپردازیم. دغدغه مردم دشت لیشتر تأمین آب کشاورزی است. جناب مصلح می‌گویند وظیفه ما ساخت سد و تأمین آب شرب، صنعت و کشاورزی بوده و این کار انجام شده، اما در مناطقی مثل هفت‌چشمه، کشاورزان آب ندارند. آن‌ها نمی‌توانند به کشت مرکبات، باغات یا محصولات متنوع بپردازند. در سالی که به نام سرمایه‌گذاری برای تولید نام‌گذاری شده، این مشکلات مانع تحقق اهداف است. شما مشکل را در کجا می‌بینید؟
ایوب مقیمی (فرماندار گچساران):
ابتدا باید از زحمات دوستان، از جمله جناب مصلح و همکارانشان، قدردانی کنیم. نباید تلاش‌های آن‌ها را نادیده گرفت.
مجری برنامه:
جناب مقیمی، با تشکر از شما، لطفاً صریح به موضوع بپردازید. مشکل مردم کجاست؟ ما در این برنامه به دنبال حل مشکلات هستیم، نه فقط تشکر.
ایوب مقیمی (فرماندار گچساران):
حق با شماست. زحمات جناب مصلح و همکارانشان قابل تقدیر است، اما بهره‌بردار نهایی، یعنی کشاورز، باید تشخیص دهد که کار به‌درستی انجام شده یا نه. من شخصاً از مزارع دشت لیشتر بازدید کرده‌ام. سرمایه کلانی برای احداث سد، تأسیسات و پمپاژ هزینه شده، اما مشکل اینجاست که بهره‌برداری صحیح انجام نمی‌شود.
در حال حاضر، بسیاری از کشاورزان با پمپ‌های شخصی از کانال‌ها آب برداشت می‌کنند. این نشان می‌دهد که تأسیسات زیرسمیتی مثل شبکه‌های توزیع به‌درستی استفاده نمی‌شود. مشکل اصلی نبود متولی مشخص برای بهره‌برداری است. باید نهادی تشکیل شود که پس از تحویل آب به دشت، مدیریت توزیع را بر عهده بگیرد.
کشاورزان نباید مجرداً هزینه کنند و موتور یا تجهیزات اضافی خریداری کنند. این همه هزینه برای پروژه شده، اما کشاورز دوباره متحمل هزینه‌های اضافی می‌شود. این روند درست نیست و باید اصلاح شود.
مجری برنامه:
دقیقاً، چرا نباید صراحتاً بگوییم مشکل کجاست؟ شما می‌گویید مشکل در نبود متولی بهره‌برداری است. جناب آقای مقیمی، وظیفه بهره‌برداری از این تأسیسات بر عهده کیست؟
ایوب مقیمی (فرماندار گچساران):
همان‌طور که عرض کردم، سرمایه کلانی برای احداث سد، تأسیسات و پمپاژ هزینه شده است. جناب آقای مصلح، من خودم از مزارع دشت لیشتر بازدید کرده‌ام. بسیاری از بهره‌برداران، با عرض پوزش، به دلیل نبود سیستم توزیع مناسب، مجبورند با پمپ‌های شخصی از کانال‌ها آب برداشت کنند. اینکه آب به کانال رسیده، خوب است، اما این تأسیسات زیرزمینی که با هزینه‌های زیاد ایجاد شده، عملاً استفاده نمی‌شود.
مشکل اصلی اینجاست که باید بعد از رسیدن آب به مزارع، یک تشکل یا شرکت تعاونی برای بهره‌برداری تشکیل شود. نباید کشاورزان سردرگم باشند. درست نیست که با این همه هزینه، کشاورز دوباره مجبور باشد موتور یا تجهیزات بخرد و هزینه اضافی متحمل شود. به نظر من، امور آب منطقه‌ای باید ساماندهی این موضوع را بر عهده بگیرد.
مجری برنامه:
جناب آقای مقیمی، صراحتاً بفرمایید مشکل کجاست؟
آقای مصلح وظیفه شماست!
آرش مصلح (مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد):
با عرض سلام مجدد و تشکر از جناب آقای مقیمی که در همه زمینه‌ها همراه ما بوده‌اند. اجازه دهید توضیح دهم. در دیگر استان‌ها، مثل خوزستان، وزارت نیرو آب را تا ابتدای دشت تحویل می‌دهد و از آنجا به بعد، جهاد کشاورزی و تشکل‌های آب‌بران مدیریت توزیع را بر عهده می‌گیرند. طبق ماده ۲۹ قانون توزیع عادلانه آب و ماده ۱۳ قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی، ایجاد شبکه‌های درجه سه و چهار و انتقال آب به مزارع بر عهده وزارت جهاد کشاورزی است.
ما در کهگیلویه و بویراحمد، برخلاف ۳۱ استان دیگر، فراتر از وظایف خود عمل کرده‌ایم. نه‌تنها سد را ساختیم و آب را تأمین کردیم، بلکه ۱۹ کیلومتر خط انتقال فولادی و ۷۲ کیلومتر کانال درجه دو در دشت لیشتر اجرا کردیم. حتی چهار ایستگاه پمپاژ جانمایی شده است. از سال گذشته تا کنون، پنج میلیارد تومان برای لایروبی کانال‌ها هزینه کرده‌ایم، در حالی که این کار اصولاً وظیفه مردم یا تشکل‌هاست.
همچنین، شش میلیارد تومان برای تعمیر کانال‌هایی که به دلیل تردد کامیون‌های کشاورزان تخریب شده، هزینه کرده‌ایم. سه پیمانکار با بودجه ۱۰۰ میلیارد تومان برای تکمیل ایستگاه‌های پمپاژ مشغول کار هستند. جناب آقای مقیمی، جناب آقای تاجگردون، نماینده محترم، و استاندار نیز از این پروژه‌ها بازدید کرده و ایستگاه‌ها را افتتاح کرده‌اند. اما قانون به من اجازه نمی‌دهد در بهره‌برداری دخالت کنم. این وظیفه جهاد کشاورزی و تشکل‌های آب‌بران است.
مجری برنامه:
اجازه دهید اشاره‌ای به صحبت‌های جناب آقای تاجگردون، نماینده محترم، داشته باشیم. ایشان در فضای مجازی به گله‌مندی‌هایی اشاره کرده‌اند و گفته‌اند صدها میلیارد تومان بودجه برای این پروژه‌ها تخصیص یافته، اما مدیریت صحیحی برای مصرف بهینه این اعتبارات وجود ندارد. همچنین نگرانی‌هایی درباره تخصیص بودجه‌های جدید مطرح کرده‌اند.
جناب مصلح، شما می‌فرمایید ایستگاه‌های پمپاژ، اتاق نگهبانی، پمپ‌های انگلیسی و سیستم مدار بسته دارید، اما بهره‌برداری همچنان مشکل دارد. قانوناً این وظیفه کیست؟
آرش مصلح (مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد):
بله، عرض کردم که قانون فصل‌الخطاب است. پروژه دشت لیشتر تمام شده و آب به کانال‌ها رسیده است. طبق قانون، وقتی آب به کانال می‌رسد، وظیفه وزارت نیرو پایان می‌یابد. بودجه‌ای برای بهره‌برداری به ما تخصیص داده نمی‌شود. ماده ۳۴ قانون تشکیل جهاد کشاورزی صراحتاً می‌گوید تشکل‌های آب‌بران باید توسط جهاد کشاورزی تشکیل شوند تا توزیع آب را مدیریت کنند.
ما حتی در روستاهای بالادست، مثل هفت‌چشمه، کانال کشیده‌ایم، اما بهره‌برداری و نگهداری این کانال‌ها بر عهده کیست؟ این وظیفه جهاد کشاورزی است. من نمی‌توانم فراتر از قانون عمل کنم. اگر در بودجه کشور، ردیفی برای بهره‌برداری شبکه آبیاری دشت لیشتر پیدا کردید، بفرمایید. مشکل در جای دیگری است، نه در عملکرد آب منطقه‌ای.
مجری برنامه:
جناب مصلح، شما را دعوت کردیم تا هم از عملکرد خود دفاع کنید و هم صراحتاً بگویید مشکل کجاست. الان وظیفه کیست که آب به اراضی لیشتر برسد؟
آرش مصلح (مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد):
صراحتاً عرض می‌کنم، وظیفه من تمام شده است. پروژه دشت لیشتر تکمیل شده و آب به کانال‌ها رسیده است. قانون به من اجازه نمی‌دهد در بهره‌برداری دخالت کنم. این وظیفه جهاد کشاورزی است که باید تشکل‌های آب‌بران را تشکیل دهد و توزیع آب را مدیریت کند.
سید علی معتمدی‌پور (رئیس سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد):
بسم‌الله الرحمن الرحیم. عرض سلام و ادب خدمت شما، مهمانان گرامی، جناب آقای مقیمی، فرماندار محترم گچساران، و جناب آقای مصلح. از صداوسیما تشکر ویژه می‌کنم که این فرصت را فراهم کرده تا مشکلات مردم را مستقیماً بشنویم و پاسخگو باشیم.
مجری برنامه:
ممنون، جناب آقای معتمدی‌پور. اگر بیننده برنامه بوده باشید، توضیحات جناب مصلح و جناب مقیمی را شنیدید. بخش زیادی از مردم دشت لیشتر که کشاورز و مولد هستند، از نبود آب کافی برای اراضی کشاورزی خود گله‌مندند. ظاهراً اجرای فازهای سه و چهار شبکه آبیاری بر عهده جهاد کشاورزی است. لطفاً توضیح دهید مشکل کجاست؟
سید علی معتمدی‌پور (رئیس سازمان جهاد کشاورزی)
بله، همان‌طور که جناب مصلح اشاره کردند، طبق ماده ۱۳ قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی، وظایف بین آب منطقه‌ای و جهاد کشاورزی تفکیک شده است. وظیفه آب منطقه‌ای سدسازی، پمپاژ و احداث خطوط انتقال یک و دو تا سر مزارع است. از آنجا به بعد، جهاد کشاورزی مسئول اجرای سیستم‌های آبیاری تحت فشار در مزارع است.
در دشت لیشتر و تنگ‌انگشتری، حدود ۷۲۰۰ هکتار اراضی کشاورزی داریم. کانال‌های خط یک و دو احداث شده‌اند و بخشی از اراضی تحت پوشش قرار گرفته‌اند، اما در تنگ‌انگشتری، به‌جز مناطق محدودی که اخیراً افتتاح شده، بهره‌برداری کامل انجام نشده است. چهار ایستگاه پمپاژ که راه‌اندازی شده‌اند، هنوز به‌طور کامل به شبکه متصل نشده‌اند و مردم مجبورند با پمپ‌های شخصی و انفرادی آب برداشت کنند.
مجری برنامه:
جناب معتمدی‌پور، صراحتاً بفرمایید مشکل کجاست؟ قانون وظایف را مشخص کرده، اما چرا همه اراضی دشت لیشتر از آب بهره‌مند نیستند؟
سید علی معتمدی‌پور (رئیس سازمان جهاد کشاورزی):
وقتی آب از طریق خطوط انتقال یک و دو به دشت برسد، جهاد کشاورزی موظف است شبکه‌های سه و چهار را اجرا کند. تاکنون ۳۷۰۰ هکتار از اراضی تحت پوشش سیستم آبیاری تحت فشار قرار گرفته، اما مشکل اینجاست که پمپاژهای خط یک و دو هنوز آب را به‌طور کامل به این شبکه‌ها نرسانده‌اند. این وظیفه آب منطقه‌ای است که پمپاژها را راه‌اندازی کند. در حال حاضر، کشاورزان در برخی مناطق خودشان با خرید لوله و پمپ‌های شخصی به شبکه‌های ما وصل شده‌اند. آبیاری نوین قرار بود در این مناطق اجرا شود، اما چون آب به‌طور کامل نرسیده، این سیستم عملاً بلااستفاده مانده است.
مجری برنامه:
برای منطقه هفت‌چشمه که در گزارش‌ها دیدیم با کمبود شدید آب مواجه است، چه برنامه‌ای دارید؟
سید علی معتمدی‌پور (رئیس سازمان جهاد کشاورزی):
در هفت‌چشمه، خطوط یک و دو با حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد پیشرفت در حال تکمیل هستند. وقتی این خطوط کامل شوند، ما می‌توانیم اعتبارات لازم را تخصیص دهیم و سیستم‌های آبیاری تحت فشار را اجرا کنیم. اما برخی کانال‌ها شکسته شده و هدررفت آب داریم. سیستم‌های اجرا‌شده اما به دلیل نرسیدن آب بلااستفاده مانده‌اند.
مجری برنامه:
وقت‌مان محدود است، جناب معتمدی‌پور. در ۳۰ ثانیه بفرمایید چه راهکاری دارید؟
سید علی معتمدی‌پور (رئیس سازمان جهاد کشاورزی):
۳۱۰۰ هکتار از سیستم‌های آبیاری ما آماده است. اگر خطوط یک و دو و پمپاژها توسط آب منطقه‌ای تکمیل شوند، ما می‌توانیم فازهای سه و چهار را به‌طور کامل اجرا کنیم. این هم‌افزایی بین آب منطقه‌ای و جهاد کشاورزی ضروری است تا مشکل کشاورزان حل شود.
مجری برنامه:
ممنون، جناب معتمدی‌پور. با شما خداحافظی می‌کنیم. جناب آقای مقیمی، هنوز در ارتباط هستید؟ لطفاً نکته پایانی خود را بفرمایید.
ایوب مقیمی (فرماندار گچساران):
بله، فقط یک نکته عرض می‌کنم. در ابتدای سال، استاندار محترم و مجموعه دستگاه‌ها تعهد دادند که تا پایان تیرماه، شش ایستگاه پمپاژ به بهره‌برداری برسد. من چند روز پیش از پروژه بازدید کردم، اما پیشرفت قابل‌توجهی ندیدم. از جناب مصلح و همکارانشان درخواست دارم در این فرصت باقی‌مانده، تلاش بیشتری کنند تا این تعهد عملی شود.
مجری برنامه:
جناب مقیمی، پیشنهاد می‌کنم شما، جناب مصلح و جناب معتمدی‌پور در گچساران جلسه‌ای تشکیل دهید و تکلیف مردم را روشن کنید. نباید دنبال مقصر بگردیم، بلکه باید مشکل حل شود. مردم از شما به‌عنوان نماینده عالی دولت انتظار دارند با رایزنی و پیگیری، این مسئله را به سرانجام برسانید. با شما خداحافظی می‌کنیم. خدانگهدار.
همچنین، نامه‌ای از استاندار محترم، جناب آقای احمدزاده، به آب منطقه‌ای ارجاع شده که تأکید کرده‌اند فوراً برای رفع مشکلات اقدام شود. جناب مصلح، نظر شما درباره این نامه چیست؟
آرش مصلح (مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد):
عرض کردم که ما مثل ۳۱ استان دیگر عمل کرده‌ایم. وظیفه ما طبق قانون، ساخت سد و انتقال آب تا ابتدای دشت است. ما فراتر از این رفته‌ایم و تا انتهای دشت لیشتر کانال کشیده‌ایم، ایستگاه پمپاژ ساخته‌ایم و حتی نگهبان گذاشته‌ایم. گزارش‌های شما تناقض دارد. از یک طرف می‌گویید هزاران تن گوجه و هندوانه روی دست کشاورزان مانده و کامیون برای حمل نیست، از طرف دیگر می‌گویید آب نیست. این محصولات با چه آبی تولید شده‌اند؟
من نمی‌گویم کار جهاد کشاورزی یا شخص دیگری مشکل دارد. قانون می‌گوید وظیفه من تا تحویل آب به کانال‌هاست. از آنجا به بعد، جهاد کشاورزی باید وارد عمل شود. من نمی‌توانم توپ را به گردن کسی بیندازم، اما وظیفه‌ام را انجام داده‌ام.
مجری برنامه:
جناب مصلح، گزارش‌های ما تناقضی ندارد. کشاورزان با پمپ‌های شخصی و هزینه‌های اضافی تولید می‌کنند، اما سیستم آبیاری نوین که هزینه زیادی برای آن شده، بلااستفاده مانده است.
آرش مصلح (مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای):
منظورم این نیست که گزارش شما اشتباه است. می‌گویم وقتی محصول تولید شده، یعنی آب وجود دارد. وقتی همه به دلیل نبود کامیون برای انتقال محصولات کشاورزی حرف‌های زیادی به‌وجود می‌آید، یعنی تولید بوده و آب این تولید را من داده‌ام. من وظیفه‌ام را انجام داده‌ام و آب را به دشت رسانده‌ام. حالا بهره‌برداری از این آب وظیفه کیست؟
(در این لحظه، فردی ناشناس جلوی دوربین ظاهر شد و صحبت‌هایی کرد که مشخص نبود چه سمتی در برنامه دارد.)
صحبت‌های پایانی مجری برنامه:
بینندگان گرامی، گفت‌وگوی امشب را مشاهده کردید. ما مطالبات شما را مطرح کردیم و مسئولان را دعوت کردیم تا پاسخگو باشند. جناب معتمدی‌پور گفتند آب منطقه‌ای باید پمپاژها را تکمیل کند، اما متأسفانه دیدید که بحث به نتیجه مشخصی نرسید.
مسئولان محترم باید بدانند که در هر رده‌ای مسئول هستند و باید پاسخگوی مردم باشند. ما با احترام کامل به مهمانان، مطالبات شما را مطرح کردیم. کشاورزان دشت لیشتر منتظر آبرسانی هستند و آب منطقه‌ای موظف به پاسخگویی است.
از شما دعوت می‌کنیم در نظرسنجی برنامه شرکت کنید: گزینه یک برای چراغ سبز، گزینه دو برای چراغ سفید و گزینه سه برای چراغ قرمز. ارزیابی عملکرد مسئولان با شماست. امیدواریم این گفت‌وگو به حل مشکلات کمک کند. شب‌تان بخیر.
