تاریخ انتشار
شنبه ۲۹ دی ۱۴۰۳ ساعت ۱۵:۰۲
کد مطلب : ۴۹۵۰۵۵
یادداشت:
ایران و آمریکا و سه‌گانه ناممکن! (به قلم: محمدعلی وکیلی)
۰
کبنا ؛محمدعلی وکیلی در سرمقاله این هفته روزنامه ابتکار نوشت: سه‌گانه ناممکن اصطلاحی است که در اقتصاد بین‌الملل مطرح است که مطابق آن هیچ کشوری نمی‌تواند سه سیاست زیر را همزمان اجرا کند:
• ورود و خروج سرمایه را آزاد بگذارد
• نرخ ارز را ثابت یا تقریباً ثابت نگه دارد
• سیاست پولی مستقلی را دنبال کند
برای مثال اگر کشوری بخواهد با هدف تشویق صادرات از افزایش نرخ ارز جلوگیری کند اما برای جذب سرمایه‌گذاران نخواهد جلوی ورود و خروج سرمایه را بگیرد، آنگاه در اجرای سیاست‌های پولی با محدودیت رو به رو می‌شود، مثلاً دیگر نمی‌تواند قیمت‌ها و نرخ بهره را کنترل کند.
اکنون هم کارشناسان معتقدند در روابط بین‌الملل سه‌گانه ناممکن داریم.
حاکمیت ملی
هژمون منطقه‌ای
هژمون جهانی
در گذشته حاکمیت ملی هر کشوری تابعی از میزان نفوذش در منطقه و جهان بود. بر این اساس کشورها برای بسط و تثبیت حاکمیت ملی خود، اقدام به تصرفات و تعرض به دیگر کشورها را داشتند.
با تحولات حوزه فناوری و آثار و تبعات رویکردهای گذشته و نرخ بالای مهاجرت و عدم توازن‌های منطقه‌ای و خرج سنگین و صورتحساب کمرشکن بنام کشورنفوذ کننده و فشار افکار عمومی سیاست فوق دگرگون گردیده است.
آمریکای قرن بیستم بیشترین تلاش را برای هژمون و دامنه نفوذ جهانی خود کرد و به قدرت جهانی رسید. ایران پسا انقلاب هم برای هژمون منطقه‌ای خود در قالب‌های مختلف تلاش بسیار کرد و به قدرت منطقه‌ای رسید.
اما روندهای جهانی تقریبا سه‌گانه حاکمیت ملی و هژمون منطقه‌ای و جهانی را همچون سه‌گانه‌های اقتصاد بین‌الملل ناممکن ساخته است.
ناتو در قالب سیاست هژمون جهانی اکراین را به مسلخ جنگ بی‌پایان برد.
بسیاری معتقدند حاکمت ملی ترکیه در باتلاق سوریه آسیب جدی خواهد دید.
ترامپ بدنبال بیزنس است و اعتباری برای هژمون جهانی قائل نیست.
او در دور اول ریاست جمهوری‌اش و در چارچوب عدم اعتقاد به هژمون جهانی، زلزله چند ریشتری برتمام معاهدات و اتحادیه‌های جهانی وارد کرد.
حالا هم با تکیه برشتاب دهنده‌ای بنام ایلان ماسک و هوش مصنوعی، خود را بی نیاز از هژمون جهانی با ساز و کارهای گذشته می‌داند.
با همین رویکرد نرخ بالای مهاجرت را نتیجه پارادایم هژمون طلبی گذشته می‌داند و آنرا در مقابل حاکمیت ملی کشورش می‌شمارد.
همین رویکرد باعث شده تا بگویند ترامپ اهل جنگ نیست.
با همین نگاه احتمال خروج نیروهای آمریکایی از مناطق دیگر و حتی تعطیلی پایگاه‌هایی نظامی‌اش وجود دارد.
البته این به‌معنای پایان خصلت استعماری نیست بلکه تحول بنیادی در مفهوم حاکمیت ملی و هژمون منطقه‌ای و جهانی رخ داده است و آنرا در پلتفرم گذشته به سه گانه ناممکن تبدیل نموده است.
مجموع اقدامات تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی در طول عمر خود نشان می‌دهد که حاکمیت ملی‌اش با تجاوز و تعرض به سرزمین‌های فلسطینیان تضمین نخواهد شد.
در ایران هم بخشی از افکار عمومی معتقد هستند حاکمیت ملی و هژمون منطقه‌ای با هم در تناقض است.
و بر خلاف گمانه کسانی‌که تحولات اخیر منطقه از جمله سوریه را شکست ایران می‌پندارند، حال می‌توان در قالب نظریه سه گانه ناممکن (حاکمیت ملی، هژمون منطقه‌ای و هژمون جهانی) برای ایران یک فرصت و برای ترکیه تهدید به‌حساب آورد. اگر فرضیه سه گانه ناممکن در حوزه روابط بین‌الملل درست باشد آنگاه بایست مناسبات خود را با دنیا در چارچوب جدید و در پلتفرم جدید طراحی و پیش برد.
• ورود و خروج سرمایه را آزاد بگذارد
• نرخ ارز را ثابت یا تقریباً ثابت نگه دارد
• سیاست پولی مستقلی را دنبال کند
برای مثال اگر کشوری بخواهد با هدف تشویق صادرات از افزایش نرخ ارز جلوگیری کند اما برای جذب سرمایه‌گذاران نخواهد جلوی ورود و خروج سرمایه را بگیرد، آنگاه در اجرای سیاست‌های پولی با محدودیت رو به رو می‌شود، مثلاً دیگر نمی‌تواند قیمت‌ها و نرخ بهره را کنترل کند.
اکنون هم کارشناسان معتقدند در روابط بین‌الملل سه‌گانه ناممکن داریم.
حاکمیت ملی
هژمون منطقه‌ای
هژمون جهانی
در گذشته حاکمیت ملی هر کشوری تابعی از میزان نفوذش در منطقه و جهان بود. بر این اساس کشورها برای بسط و تثبیت حاکمیت ملی خود، اقدام به تصرفات و تعرض به دیگر کشورها را داشتند.
با تحولات حوزه فناوری و آثار و تبعات رویکردهای گذشته و نرخ بالای مهاجرت و عدم توازن‌های منطقه‌ای و خرج سنگین و صورتحساب کمرشکن بنام کشورنفوذ کننده و فشار افکار عمومی سیاست فوق دگرگون گردیده است.
آمریکای قرن بیستم بیشترین تلاش را برای هژمون و دامنه نفوذ جهانی خود کرد و به قدرت جهانی رسید. ایران پسا انقلاب هم برای هژمون منطقه‌ای خود در قالب‌های مختلف تلاش بسیار کرد و به قدرت منطقه‌ای رسید.
اما روندهای جهانی تقریبا سه‌گانه حاکمیت ملی و هژمون منطقه‌ای و جهانی را همچون سه‌گانه‌های اقتصاد بین‌الملل ناممکن ساخته است.
ناتو در قالب سیاست هژمون جهانی اکراین را به مسلخ جنگ بی‌پایان برد.
بسیاری معتقدند حاکمت ملی ترکیه در باتلاق سوریه آسیب جدی خواهد دید.
ترامپ بدنبال بیزنس است و اعتباری برای هژمون جهانی قائل نیست.
او در دور اول ریاست جمهوری‌اش و در چارچوب عدم اعتقاد به هژمون جهانی، زلزله چند ریشتری برتمام معاهدات و اتحادیه‌های جهانی وارد کرد.
حالا هم با تکیه برشتاب دهنده‌ای بنام ایلان ماسک و هوش مصنوعی، خود را بی نیاز از هژمون جهانی با ساز و کارهای گذشته می‌داند.
با همین رویکرد نرخ بالای مهاجرت را نتیجه پارادایم هژمون طلبی گذشته می‌داند و آنرا در مقابل حاکمیت ملی کشورش می‌شمارد.
همین رویکرد باعث شده تا بگویند ترامپ اهل جنگ نیست.
با همین نگاه احتمال خروج نیروهای آمریکایی از مناطق دیگر و حتی تعطیلی پایگاه‌هایی نظامی‌اش وجود دارد.
البته این به‌معنای پایان خصلت استعماری نیست بلکه تحول بنیادی در مفهوم حاکمیت ملی و هژمون منطقه‌ای و جهانی رخ داده است و آنرا در پلتفرم گذشته به سه گانه ناممکن تبدیل نموده است.
مجموع اقدامات تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی در طول عمر خود نشان می‌دهد که حاکمیت ملی‌اش با تجاوز و تعرض به سرزمین‌های فلسطینیان تضمین نخواهد شد.
در ایران هم بخشی از افکار عمومی معتقد هستند حاکمیت ملی و هژمون منطقه‌ای با هم در تناقض است.
و بر خلاف گمانه کسانی‌که تحولات اخیر منطقه از جمله سوریه را شکست ایران می‌پندارند، حال می‌توان در قالب نظریه سه گانه ناممکن (حاکمیت ملی، هژمون منطقه‌ای و هژمون جهانی) برای ایران یک فرصت و برای ترکیه تهدید به‌حساب آورد. اگر فرضیه سه گانه ناممکن در حوزه روابط بین‌الملل درست باشد آنگاه بایست مناسبات خود را با دنیا در چارچوب جدید و در پلتفرم جدید طراحی و پیش برد.
