تابستان که گذشت؛ زمستان را دریابید! / چرا هشدارهای رسانه‌ها جدی گرفته نشدند؟ / سایه آسیب‌های اجتماعی بر سر جوانان و نوجوانان کهگیلویه و بویراحمدی سنگینی می‌کند!

کبنا ؛تابستان در کهگیلویه و بویراحمد گذشت، اما سایه آسیب‌های اجتماعی همچنان سنگین است؛ اعتیاد، خودکشی، طلاق، ترک تحصیل و رفتارهای پرخطر جوانان، نشان می‌دهد هشدارها و برنامه‌های فرهنگی استان کم‌اثر مانده‌اند. واقعاً مسئولان فرهنگی کجا هستند و چرا هشدارها بی‌پاسخ مانده‌اند؟
به گزارش کبنا، ما در این پایگاه خبری پیش از شروع فصل تابستان هشدار دادیم که با شروع این فصل، احتمال افزایش آسیب‌های اجتماعی در استان کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد. تابستان اقتضائات خاص خود را دارد؛ روزهای بلند، تعطیلات مدارس و دانشگاه‌ها، گرما و افزایش زمان حضور جوانان در فضاهای شهری و تفریحی، همگی شرایطی را فراهم می‌کنند که آسیب‌های اجتماعی تشدید شوند. تحقیقات متعدد نیز این ادعا را تأیید می‌کنند؛ چندین پژوهش‌ انجام شده در دانشگاه‌های تهران و شیراز نشان داده‌اند تابستان با افزایش رفتارهای پرخطر جوانان و شیوع مصرف مواد مخدر و سیگار همزمان است؛ همچنین مطالعات جامعه‌شناسی انجام شده در استان‌های کوچک مثل همین کهگیلویه و بویراحمد بیانگر افزایش نزاع‌ها و درگیری‌های خیابانی و رشد نسبی طلاق و ترک تحصیل در این فصل بوده است.
بر این اساس، ما پیش‌تر به دستگاه‌های فرهنگی استان شامل اداره کل ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، اداره ورزش و جوانان، بهزیستی، حوزه هنری، دفتر اجتماعی و فرهنگی استانداری و معاونت سیاسی امنیتی استانداری متذکر شدیم که نباید مثل سایر فصول سال عمل کنند. هشدار دادیم که برنامه‌ریزی ویژه برای تابستان ضروری است، باید فعالیت‌های پیشگیرانه و فرهنگی تقویت شود، و فضای شهری و روستایی از فعالیت‌های آموزشی، تفریحی و هنری بهره‌مند گردد تا از گسترش آسیب‌ها جلوگیری شود.
اما اکنون که تابستان به پایان رسیده، عملکرد قابل توجهی از این دستگاه‌ها مشاهده نمی‌شود. هشدارها و توصیه‌ها تقریباً بدون بازتاب عملی مانده و بسیاری از آسیب‌ها به قوت خود باقی مانده‌اند، اگر نگوییم بیشتر هم شده‌اند.
استان کهگیلویه و بویراحمد همچنان با معضل اعتیاد مواجه است. به گفته استاندار، ضریب شیوع اعتیاد در استان ۲.۳ درصد است، در حالی که این میزان در سطح کشور ۵ درصد است. با این حال، این رقم به هیچ وجه جای خوشحالی ندارد، چرا که این آمار، زندگی هزاران نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ضریب شیوع اعتیاد در دانش‌آموزان استان ۱.۵ درصد و در دانشجویان ۴.۷ درصد است، که نشان می‌دهد مصرف مواد مخدر و اعتیاد در بین جوانان و نوجوانان استان روندی نگران‌کننده دارد.
آمار جان باختگان ناشی از مصرف مواد مخدر نیز شواهد هشداردهنده‌ای ارائه می‌دهد؛ در سال ۱۴۰۲ تعداد ۵۲ نفر جان خود را از دست داده‌اند و تا دی ماه ۱۴۰۳ نیز این رقم به ۴۰ نفر رسیده است. این اعداد فقط بخشی از مسأله اجتماعی را نشان می‌دهند، چرا که هر یک از این جان باختگان خانواده‌ها و جامعه را تحت تأثیر شدید قرار می‌دهند و هزینه‌های روانی و اجتماعی فراوانی ایجاد می‌کنند.
مصرف سیگار نیز از دیگر مشکلات سلامت عمومی استان است. اگرچه آمار دقیق میزان سیگار در استان منتشر نشده، مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که استفاده از دخانیات به ویژه میان نوجوانان و جوانان در حال افزایش است و فعالیت‌های پیشگیرانه دستگاه‌های فرهنگی در این زمینه ناکافی به نظر می‌رسد.
آمار خودکشی در استان قابل تأمل است. گاهی تنها در ۱۰ روز، سه مورد خودکشی در یک شهرستان کم‌جمعیت استان رخ می‌دهد. این آمار هشداردهنده، مسأله‌ای اجتماعی و فراتر از آن، انسانی است که بیانگر ناکارآمدی سیستم‌های حمایتی و پیشگیرانه است.
مسائل تحصیلی نیز در تابستان و سال گذشته وضعیت مناسبی نداشته‌اند. از مجموع ۱۶۸ هزار و ۹۸۲ دانش‌آموز استان، ۸۹۶ نفر بازمانده از تحصیل شناسایی شده‌اند. بیشترین میزان بازماندگی در شهرستان‌های بویراحمد، گچساران و دهدشت گزارش شده و دلایل اصلی شامل بیماری، معلولیت، وضعیت توان جسمی و مسائل فرهنگی بوده است. این بازماندگی‌ها به معنای از دست رفتن فرصت‌های آموزشی و افزایش آسیب‌های اجتماعی در آینده است.
در حوزه خانواده نیز وضعیت قابل توجه است. در سال گذشته ۱۶۶۷ طلاق در استان ثبت شده که معادل ۳۶ درصد از ازدواج‌ها بوده است. این آمار نشان می‌دهد که بنیاد خانواده‌ها در استان شکننده شده و برنامه‌های پیشگیرانه فرهنگی و اجتماعی به اندازه کافی مؤثر نبوده‌اند.
رفتارهای پرخطر نیز در تابستان افزایش یافته‌اند؛ شب‌گردی، کافه روی، سگ‌گردانی و نزاع‌های دسته جمعی به ویژه در میان جوانان و نوجوانان مشاهده شده است. این فعالیت‌ها نظم عمومی و امنیت اجتماعی را تهدید می‌کنند.
روشن نیست دستگاه‌های فرهنگی، که برای پیشگیری و کاهش آسیب‌ها ایجاد شده‌اند، چه برنامه مشخصی برای تابستان داشتند و چه اقداماتی انجام دادند؟ آیا جلسات، طرح‌های آموزشی، برنامه‌های تفریحی و هنری یا طرح‌های پیشگیرانه‌ای اجرا شد؟ اگر اجرا شد، نتایج آن کجا هستند و چرا اثر ملموسی در کاهش آسیب‌ها مشاهده نمی‌شود؟
در زمستان نیز انتظار می‌رود برخی آسیب‌ها افزایش پیدا کنند؛ افسردگی و خودکشی ناشی از کوتاه شدن روزها، افزایش نزاع‌ها و خشونت‌های خانگی به دلیل حضور طولانی اعضای خانواده در فضای بسته، رشد اعتیاد به مواد مخدر و افزایش مصرف دخانیات به عنوان راهی برای مقابله با اضطراب و کسالت. همه این عوامل نشان می‌دهند که برنامه‌ریزی ویژه و اقدامات پیشگیرانه باید از هم اکنون آغاز شود.
رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها به اهمیت فرهنگ و اقدامات فرهنگی تأکید کرده‌اند. ایشان می‌فرمایند: «اگر فرهنگ درست باشد، سایر مسائل به درستی سامان می‌یابند.» این سخن، اهمیت کار فرهنگی را در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی نشان می‌دهد. کار فرهنگی زیربنای سلامت اجتماعی، کاهش اعتیاد، پیشگیری از خودکشی و تقویت بنیان خانواده است.
به‌هرحال تابستان ۱۴۰۴ در کهگیلویه و بویراحمد گذشت و آسیب‌های اجتماعی همچنان پابرجا هستند؛ اعتیاد، خودکشی، طلاق، بازماندگی از تحصیل، رفتارهای پرخطر و نزاع‌های دسته جمعی هنوز به قوت خود باقی مانده‌اند. هشدارهای ما و توصیه‌های استاندار و مدیران دستگاه‌های فرهنگی تقریباً بدون اثر عملی مانده است. این وضعیت نشان می‌دهد که نه تنها برنامه‌ریزی مناسب انجام نشده، بلکه اجرای برنامه‌ها نیز با تأخیر و ضعف مواجه بوده است.