کبنانیوز - بدون تعارف درباره آینده ایران / معلم، مدرسه و کتاب؛ آموزش‌وپرورش یک نهاد حکومتی است

بدون تعارف درباره آینده ایران / معلم، مدرسه و کتاب؛ آموزش‌وپرورش یک نهاد حکومتی است

رهبرانقلاب در دیدار روز گذشته با معلمان گفتند: اینکه در گوشه و ‌کنار، حتی در خود آموزش‌وپرورش زمزمه‌هایی به وجود می‌آید که بخشهایی از آموزش‌وپرورش را بسپریم به این و آن، یعنی یک ملوک‌الطوایفی درست کنیم در آموزش‌وپرورش، این اصلاً معنی ندارد.
به گزارش کبنا، جهان نیوز نوشت: رهبر معظم انقلاب در دیدار روز گذشته با معلمان، به یک موضوع بسیار مهم اشاره کردند. ایشان فرمودند: «آموزش‌وپرورش یک نهاد حکومتی است. وظیفه‌‌ دولت اسلامی است که جوان و نوجوان را تا یک مقطعی لااقل ــ حالا مثلاً تا آخر مقطع دبیرستان ــ با علم، با فن، با حرفه، با معارف، با ایمان بالا بیاورد؛ این، وظیفه است. اینکه در گوشه و ‌کنار، حتی در خود آموزش‌وپرورش ــ آن‌طور که من از قبل در ذهنم هست ــ زمزمه‌هایی به وجود می‌آید که بخش‌هایی از آموزش‌وپرورش را بسپریم به این و آن، یعنی یک ملوک‌الطّوایفی درست کنیم در آموزش‌وپرورش، این اصلاً معنی ندارد».
در این راستا، باید در چند زمینه، نگاه ویژه وجود داشته باشد تا دولت این وظیفه بسیار مهم خود را به خوبی انجام دهد. از جمله:
تلاش برای ارتقای مدارس دولتی و رعایت عدالت برای همه اقشار
دولت وظیفه دارد برای همه دانش آموزان – در هر شهر و روستایی که هستند – شرایط و امکانات مورد نیاز آموزشی و کمک آموزشی را فراهم کند. در این راستا، اولاً، نباید به بهانه بودجه و ... برونسپاری آموزشی صورت گیرد و توسعه مدارس غیردولتی به این شکل که شاهد آن هستیم، غیر قابل قبول است.
ثانیاً، نباید کیفیت مدارس دولتی – از نظر توانمندی معلم، امکانات آموزشی و ... - به گونه ای باشد که عده‌ای آن را علَم کنند و برای ثبت نام در مدارس غیردولتی، توجیه بیاورند.
اگر این موارد رعایت شود، دانش آموز طبقه فقیر و یا کم درآمد جامعه با دانش آموز طبقه ثروتمند جامعه در یک سطح درس می خوانند و آنگاه استعداد و میزان کوشش است که موجب برتری یکی از آنها بر دیگری می‌شود.
توجه ویژه به دانش آموزان با استعداد خاص
ما باید عدالت آموزشی را صحیح معنا کنیم. بدون تردید، برخی دانش آموزان هستند که استعداد ویژه ای دارند و ظرفیت آنها با ظرفیت دانش آموزان عادی فرق دارد. برای مثال، وقتی کسی توانایی بیشتری دارد و ذهنش آمادهتر است و یا با وقت‌گذاری کمتر، سهم بیشتری از دانش را به دست می‌آورد، طبیعی است که نباید او را رها کرد تا در جریان عمومی حرکت کند، بلکه باید مطابق با استعدادش به او کمک کرد و او را رشد داد.
در اینجا قطعاً باید مدارس سمپاد و شبیه آن وجود داشته باشد تا برای استعداد ویژه، برنامه‌ریزی جداگانه باشد؛ اگر اینگونه نشود اتفاقاً خودش خلاف عدالت است؛ البته این برنامه ریزی نیز نباید حالت افراطی پیدا کند و برای دانش‌آموز حالت زدگی از علم و دانش به وجود آورد یا او را از واقعیت‌های جامعه دور کند، بلکه باید براساس روحیه لطیف دانش‌آموز و به اقتضای سن او و نیازهای او برنامه ریزی ویژه صورت گیرد.
همچنین باید توجه کنیم که شناسایی استعدادهای خاص لزوماً به وسیله نمره یا آزمون چهارگزینهای نیست. برخی از دانش‌آموزان استعداد قابل ملاحظه‌ای در بعضی امور دارند اما چه بسا معدل درسی آنها بالا هم نباشد. به این موارد هم باید توجه کرد.
توجه به جایگاه معلم و اهمیت گزینش در دانشگاه فرهنگیان
به تعبیر رهبر معظم انقلاب «همچنان که مادر اثر می‌گذارد، پدر اثر می گذارد، در یک مواردی و در یک برهه‌ای از زمان، معلم بیشتر از پدر و مادر روی دانش‌آموز اثر می گذارد». معلم، انسان‌ساز و معمار نسل آینده است. معلم می تواند دانش‌آموز با ایمان، با اخلاق و تشنه خدمت به جامعه تربیت کند و همین معلم می تواند نسل سوخته، ضد دین، ضد نظام و خودتحقیر تحویل جامعه دهد. میلیون‌ها نفر در این سرزمین، از 6 سالگی تا 18 سالگی در اختیار نظام آموزش‌وپرورش هستند. بنابراین، نظام تعلیم و تربیت، جای هر کسی نیست و دولت در زمینه گزینش و تربیت معلمان، وظیفه بسیار مهم و حساس دارد. از همین‌رو، رهبر انقلاب تصریح کردند: «دانشگاه فرهنگیان مهم است: اولاً دانشگاه فرهنگیان متعلق به آموزش‌وپرورش است؛ اینکه حالا گاهی بین بعضی از محافل صحبت شد که این را ملحق کنند به فلان دانشگاه دیگر، به مصلحت نیست؛ این مال آموزش‌وپرورش است و باید در اختیار آموزش‌وپرورش باشد. دانشگاه فرهنگیان محل تربیت همان عنصری است که آن‌همه تأثیرات را دارد. زمان شهید رئیسی (رضوان اللّه تعالی علیه) برای گزینش، محدودیتها و ضوابطی تعیین شد؛ نگذارید این ضوابط ضعیف بشود. کیفیت کار در این دانشگاه باید جوری باشد که ساخت «معلم تراز و مورد نیاز» در آن ممکن باشد و تحقق پیدا کند؛ لذا خیلی اهمیت دارد. این دانشگاه باید محل رفت و آمد برترین اساتید علمی و ایمانی و اخلاقی و رفتاری باشد؛ [باید] شخصیت‌های برجسته‌ی علمی، شخصیت‌های برجسته‌ اخلاقی و فکری و فرهنگی در این دانشگاه رفت و آمد داشته باشند».
لازم به ذکر است که آذرماه سال گذشته خبری با عنوان تائید صلاحیت ۷ هزار داوطلب معلمی که در گزینش رد شده بودند، منتشر شد! قائم پناه که مسئولیت اداره امور گزینش کشور از سوی رئیس جمهور به او تفویض شده اعلام کرد که دولت آقای پزشکیان دنبال یک تجدیدنظر جدی در زمینه گزینش است!
کتب درسی باید جذاب و پرورش دهنده باشند
در زمینه اصلاح کتب درسی، سالهاست که این نیاز احساس می شود و البته قدم‌هایی هم برداشته شده است، اما هنوز فاصله زیادی با آنچه مورد انتظار است، وجود دارد. رهبر انقلاب در دیدار دیروز در این زمینه فرمودند: «بنده در باب کتاب درسی، چندین بار تا حالا ــ هم به طور عمومی در این جلسات معلمان و آموزش‌وپرورشی‌ها، هم در جلسات خصوصی با مسئولین آموزش‌وپرورشِ گذشته ــ توصیه کرده‌ام، تأکید کرده‌ام؛ یک کارهایی هم کرده‌اند؛ حالا فرض کنید مثلاً‌ مِن‌باب‌مثال اسم یک دانشمند اسلامی را داخل کتاب اضافه کنند، یا مثلاً یک چند برگ اسناد لانه‌ی جاسوسی را ــ که ما تذکر دادیم ــ ‌ بیاورند؛ اینها کافی نیست؛ اینها لازم است اما کافی نیست؛ کتاب بایستی بتواند دانش‌آموز را پرورش بدهد، بار بیاورد. اوّلاً کتاب باید جذاب باشد؛ شما الان اگر مراجعه کنید به جوان و نوجوان دانش‌آموز ــ چه در دبستان، چه در دبیرستان ــ می‌بینید که کتاب درسی برایش یک چیز شیرین و جذاب نیست؛ محتوا باید جذاب باشد؛ یعنی سنگین‌ترین مباحث علمی را میشود با شیرین‌ترین بیان منعکس کرد؛ این‌جوری است دیگر. خب عمر ما سالها در کار درس و گفتن و شنفتن و مانند اینها گذشته؛ سنگین‌ترین مباحث علمی را میتوان با زبانهای ساده، شیرین و مطلوبِ مستمع بیان کرد. این یک [مسئله]، در مورد محتوا. بعد شکلِ ظاهر؛ قالب کتاب،‌ شکل ظاهری کتاب را با سلیقه،‌ با ابتکار، زیبا، مطابق با اصول زیباشناسی [طراحی کنید]. الآن این‌جور نیست؛ الآن شکل و قالب کتابهای درسیِ ما شکل جذابی ندارد».
باید توجه کنیم که دانش‌آموز ما در عصر ارتباطات زندگی می کند که هم از جنبه گسترده بودن اطلاعات و ارتباطات و هم به دلیل فراوان بودن کارهای هنری و رسانه‌ای، ذائقه‌اش پذیرای هر محتوا و شکلی نیست. آموزش‌وپروش باید به این فکر کند که چگونه می‌تواند بسیاری از نیازهای ضروری دانش‌آموزان در زمینه‌های فرهنگی، عقیدتی، علمی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، تاریخی و ... را در همین ایام تحصیل برطرف کند و به بسیاری از شبهات آنها پاسخ دهد و یا راه ورود برخی شبهات را در ذهن آنها ببندد. با توجه به سرعت تحولات، شاید لازم باشد بخشی از محتوای کتاب‌ها هر سال تغییر و یا به آن افزوده شود.
نکته بعدی در مورد کسانی است که کتاب‌ها را تهیه می‌کنند. رهبر انقلاب در این زمینه نیز فرموند: «آن کسانی که کتاب را تهیه میکنند، آن مؤسسه‌ای که موضوعات کتاب را تنظیم میکند و تهیه میکند، باید صد درصد ایمان دینی و ایمان سیاسی و تعهد لازم را به اصول و مبانی و ارزشهای اسلام و انقلاب داشته باشد. این‌جور افرادی بیایند و کتاب را تنظیم بکنند».
در هر صورت، اینها مواردی است که دولت به عنوان متولی اصلی آموزش‌وپروش در کشور باید همواره به آنها توجه کند. در پایان، لازم است گفته شود که ذکر این موارد به معنی نادیده گرفتن زحمات سال‌های گذشته و یا اقدامات در حال انجام نیست و هدف از بیان این مطالب، نوعی یادآوری و همچنین، مطالبه‌گری برای رسیدن هر چه سریع‌تر به آن نقطه‌ای است که همه انتظارش را می‌کشند و در شأن نظام جمهوری اسلامی است.